این بیماری به صورت عفونت حاد در بیشتر موارد وخیم و گاهی طولانی و با ویژگیهای تب متناوب و لرز، کم‌خونی و بزرگی طحال و گاه با ویژگیهای ساده یا کشنده دیگر خودنمایی می‌کند. اهمیت این بیماری به خاطر شیوع زیاد و مرگ‌ومیر قابل توجه‌است.

کلمه مالاریا یک کلمه ایتالیایی و به معنای هوای بد (Mal-Aria) است و منظور از آن تعریف بیماری با ویژگیهای تب متناوب است که ایتالیایی‌ها در گذشته وجود آن را ناشی از هوای بد و مناطق باتلاقی می‌دانستند.

بیماری مالاریا با نامهای دیگری چون پالودیسم، تب و لرز، تب نوبه و تب متناوب نامیده می‌شود. انگل مالاریا توسط یک تیره از پشه‌ها به نام آنوفل به انسان منتقل می‌شود که این تیره شامل چندین گونه است.

روز 25 آوریل 5 اردیبهشت ماه در سراسر جهان به عنوان روز جهانی مبارزه با مالاریا نامیده می شودو هر ساله سازمان بهداشت جهانی گزارشی از موارد پیشرفت و یا مهار بیماری منتشر می کند.

تصویر زیر بیانگر پراکندگی مالاریا در جهان است؛

در مناطق پر رنگ تر در صد ابتلا و مقاومت بیماری و انواع آن بیشتر است. در کشور ما در مناطق جنوبی نوع کمتر مقاوم آن دیده می شود. اما در کشورهای همسایه و مهاجر فرست این بیماری کنترل نشده وزیاد دیده می شود که در داخل کشور ما هم نفوذ می کند

مالاریا در ایران

با توجه به میزان بروز انگلی سالانه، وضعیت ناقلان و نحوه انتشار بیماری و آمارهای دریافتی و درجه‌بندی‌ای که بین استان‌ها صورت گرفت، کشور به سه منطقه از نظر شاخص‌های پیشگفت تقسیم می‌شود:

۱.منطقه شمال رشته که‌های زاگرس.

۲.منطقه جنوب و جنوب غربی.

۳.منطقه جنوب شرقی کشور.

در همین زمینه معاون وزیر بهداشت گفت: مالاریا که عامل انتقال آن پشه آنوفل است، بیماری بومی ایران است و به طور کلی پشه و موجودات ریز قدرت زیادی در ایجاد بیماری و حتی به بازی گرفتن پزشکان و دانشمندان دارند.

چند روز قبل علی‌اکبر سیاری معاون وزیر بهداشت در همایش روز جهانی بهداشت با موضوع «گزش کوچک تهدید بزرگ» گفت: وقتی سازمان بهداشت جهانی این شعار را انتخاب کرد به آن فکر کردم که وسعت مشکل در سطح جهان چقدر است و این مسئله در کشور ما چقدر وسیع است و تهدید کجاست.

معاون وزیر بهداشت گفت: وقتی ناقلان 50 درصد سلامت مردم دنیا را تهدید می‌کنند و سالی یک میلیون نفر بر اثر ابتلا به بیماری ناشی از آن فوت می‌کنند بزرگی این مسئله نمایان می‌شود. این تهدید ریشه در چند مسئله دارد و مهمترین نکته آن ناقلینی است که در دست ما نیستند؛ موجوداتی که قدرتشان از ما بیشتر است و دسترسی به آنها ساده نیست و علم و تکنولوژی بشر را به بازی می‌گیرند.

او گفت: میکروبی که ما فکر می‌کنیم عقل ندارد علیه دانشمندان ما کار می‌کند و اقدامات ما را خنثی می‌کند و این موارد است که وسعت مسئله را بیشتر می‌کند. 17 درصد بار بیماری‌ها هم مربوط به ناقلین است. واکسنی هم که وجود ندارد و در یک درمان کراتیو هم که نیست.

سیاری به سه بیماری موجود در ایران که مالاریا، لیشمانیوز و CHF اشاره داشت و گفت: البته بالقوه تهدید‌های دیگری نیز وجود دارد به طور مثال بیماری‌هایی که در پاکستان و عربستان وجود دارد و به علت نقل و انتقال ما را هم تهدید می‌کند هرچند که سیستم، خوشبختانه هوشیار است.

درباره آمار بیماری مالاریا در سال ۹۲ گفت: در سال 92، حدود 400 مورد مالاریا داشته‌ایم و هنوز در سیستان و بلوچستان، هرمزگان و جنوب کرمان مالاریا وجود دارد و تعداد زیادی نیز از افغانستان و پاکستان داریم. 22 میلیون نفر در دنیا به مالاریا مبتلا می‌شوند و 700 هزار نفر فوت می‌کنند و مالاریا در ایران بومی است اما ما آن را کنترل کردیم و نقش شبکه بهداشتی، کارشناسان و مراکز تحقیقات در این زمینه ارزشمند است چرا که این خطر بالقوه وجود دارد و ما باید هوشیار باشیم.

انواع پشه آنوفل در ایران

پشه آنوفل ناقل و میزبان نهایی انگل مالاریا است. از بین ۴۸۳ نوع آنوفلی که در دنیا شناسائی شده‌است ۷۰ گونه قادر به انتقال بیماری مالاریا می‌باشند که از این میان ۴۰ گونه در مناطق مختلف جهان به عنوان ناقل اصلی مالاریا شناخته شده‌اند. در ایران ۲۹ گونه آنوفل انتشار دارد که تا کنون ۷ گونه از آنها به عنوان ناقلین قطعی بیماری مالاریا شناخته شده‌اند.

نام این ناقلین به شرح زیر است:

آنوفل سوپرپیکتوس: در تمام فلات مرکزی ایران همچنین در مناطق کوهستانی شمال و مناطق کوهستانی و تپه ماهورهای جنوب به میزان متغیر وجود دارد. همچنین در دشت‌های ساحلی کناره دریای خزر و خلیج فارس به مقدار کم وجود دارد.

آنوفل ماکولی‌پنیس: در تمام مناطق ساحلی دریای خزر و قسمت بزرگی از دشت و مناطق نیمه کوهستانی قسمت‌های مرکزی و غربی و شرقی ایران فعال است.

آنوفل ساکاروی: این آنوفل در منطقه جنوب شرقی ساحل دریای خزر، در آذربایجان کناره رود ارس و دریاچه ارومیه، مناطق مرکزی (تهران، قزوین، همدان و اصفهان)مناطق غربی و جنوب غربی و مناطق جنوبی در استان فارس (شیراز و کازرون)پراکنده‌است.

آنوفل کولیسیفازیس: این آنوفل در مناطق مختلف استان بلوچستان و قسمت‌های شرقی استان هرمزگان و جنوب شرقی استان کرمان انتشار دارد.

آنوفل استفنسی: در تمام مناطق ساحلی دشت و تپه ماهورهای مناطق جنوبی ایران (از دامنه جنوبی رشته کوه‌های زاگرس به پایین و دره‌های آن در استان‌های خوزستان، فارس، بوشهر، کرمان، هرمزگان و بلوچستان انتشار دارد. بعلاوه، این آنوفل در ایلام و گیلان غرب وجود دارد.

آنوفل فلوویاتیلیس: در تمام مناطق تپه ماهوری جنوب ایران دامنه جنوبی زاگرس، از منطقه قصرشیرین و گیلان غرب تا شرقی‌ترین منطقه جنوبی ایران در بلوچستان انتشار دارد.

آنوفل دتالی: انتشار آن به تقریب مشابه آنوفل فلوویاتیلیس است، به‌اضافه چند کانون محدود و مجزا، مانند یزد، محلات نزدیک همدان و حدود شرقی کویر نمک (منطقه طبس)که در این مناطق نیز فعالیت دارند.

اخلاق فنّاوری اطلاعات (IT Ethics) یکی از مباحثی است که در اخلاق کاربردی (Applied Ethics) مطرح می‏شود. اخلاق کاربردی از زیر شاخه‏ها با پیوست‏های رشته فلسفه اخلاق است که به مباحثی می‏پردازد که به ارزش‏های عملی رفتار انسان‏ها در حوزه‏هایی خاص مربوط می‏شود. از بین دیگر موضوعاتی که امروز در ذیل اخلاق کاربردی از آنها بحث می‏شود می‏توان به عناوین ذیل اشاره کرد: اخلاق پزشکی، اخلاق زیست محیطی، اخلاق روزنامه‏نگاری، اخلاق تجارت و مانند آن. البته گاهی در اخلاق کاربردی از ارزش‏گذاری و نوع خاصی از افعال انسانی مانند سقط جنین و آسان‏مرگی نیز بحث می‏شود. اخلاق فنّاوری و اطلاعات یکی از جدیدترین مباحثی است که در اخلاق کاربردی مطرح شده و به تازگی در طرح تکفا کار گروهی خاصی بدان اختصاص یافته است. به کمک دیگر اعضایی که در صددند انجمن اخلاق در حوزه علمیه قم را تأسیس کنند بر آن شدیم که طی مدت یک سال این بحث جدید را از نگاهی فلسفیـ اجتماعی و نیز از نگاهی درون‏دینی مطرح نماییم و فضای جدیدی را در باب مباحث نوظهور در حوزه اخلاق بگشاییم. از این‏رو، این مقاله بر آن است که توصیفی اجمالی از این عنوان به دست دهد تا خوانندگان با این مسئله آشنایی بیشتری پیدا کنند و زمینه بحث‏های عمیق در آن فراهم آید. با توجه به استقبال وسیعی که جامعه ما خاصه قشر جوان از اینترنت و ارتباطات شبکه‏ای داشته است و تأثیرات عمیق و گسترده‏ای که فضای رایانه‏ای بر وجوه مختلف جامعه ما دارد، بجا و لازم است تا مسائل اخلاقی درباره فنّاوری اطلاعات مورد کنکاش قرار گیرد و دیدگاه اسلامی ما در باب موضوعات جدیدی که حول این محور پدید آمده است، روشن گردد.
● جایگاه اخلاق فنّاوری اطلاعات
اخلاق فنّاوری اطلاعات موضوعی میان رشته‏ای است که بحث از آن نیازمند آشنایی و تخصص در دو حوزه اخلاق و فنّاوری اطلاعات است. این بحث به مسائلی می‏پردازد که کاربرد و گسترش فنّاوری اطلاعات موجب آن گشته است. هدف از این بحث آن است تا به سؤالاتی پاسخ گوید که مربوط به بنیان‏های ارزشی افعال و مسئله افراد در حوزه فنّاوری اطلاعات است. علاوه بر اینکه می‏توان از سیاست‏های دولتی در قبال زیربناهای اخلاقی حوزه فنّاوری اطلاعات نیز بحث نمود.
از آنجا که فنّاوری اطلاعات تحولات سیاسی ـ اجتماعی وسیع و شگرفی را پدید آورده است، مشکلات اخلاقی جدید و منحصر به فردی در این حوزه ایجاد شده که نیازمند رسیدگی است. فنّاوری اطلاعات نه تنها در چگونگی افعال و اقدامات روزمره ما تأثیر می‏گذارد؛ بلکه تلقی ما از آنها را نیز تغییر داده است. برخی از مفاهیمی که در حوزه فلسفه اخلاق و فلسفه سیاسی کاربردی خاص داشته‏اند با پیشرفت فنّاوری اطلاعات دچار چالش‏هایی شده‏اند که از آن جمله می‏توان به مفهوم مالکیت، مفهوم حریم خصوصی، مفهوم توزیع قدرت، آزادی‏های اساسی و مسئولیت اخلاقی اشاره نمود.
در هر یک از این مفاهیم، سؤال‏های جدیدی مطرح شده است، مانند اینکه متخصصان امور رایانه چه مسئولیت‏های اخلاقی دارند؟ اگر یک نرم‏افزار رایانه‏ای خطا کند، چه کسی را باید سرزنش نمود؟ آیا ایجاد اختلال در برنامه‏ها کاری غیر اخلاقی است؟ آیا کپی‏برداری از برنامه‏ها ـ وقتی صاحبان آن اجازه نداده باشند ـ از نظر اخلاقی کاری خطا و ناصواب است؟ اینها بخشی از سؤالاتی است که در حوزه اخلاق فردی و نهادی فنّاوری اطلاعات مطرح می‏شود. بخش دیگری از سؤالات مربوط به سیاستهای دولت است مانند این که: آیا افراد آزاد باشند تا از راههایی چون شبکه اینترنت سخنان خویش را آزادانه مطرح کنند یا محدودیت‏هایی که در نشر فیزیکی چون نشر کتاب و روزنامه در وجود دارد، در مورد شبکه‏ها نیز باید اجرا گردد؟ این سؤال بیشتر از آن جهت مطرح می‏شود که شاید ما در نشر کتاب و روزنامه که داخل در محدوده قدرت دولت‏ها صورت می‏گیرد، سخت‏گیری یا تساهل کمتر یا بیشتری نسبت به اطلاع رستی از بیرون مرزها که از طریق اینترنت صورت می‏گیرد، داشته باشیم. با توجه به امکان دسترسی افراد مختلف به اطلاعات موجود در رایانه‏هایی که به شبکه متصلاند، دولت‏ها باید چه سیاست‏ها و عملیاتی را در راستای حفظ حریم خصوصی افراد از قبیل بایگانی نامه‏های ارسالی و وارده اشخاص صورت دهند و مسئولیت مدنی ایشان در این زمینه چیست؟ مسائلی از این دست موجب شده است که عنوان تحقیقی با نام «اخلاق فنّاوری اطلاعات» در اخلاق کاربردی جای خود را باز کند. اینک به توضیح بیشتری به برخی از زمینه‏های بحث در این عنوان تحقیقی می‏پردازیم.
۱) مطالعات فلسفی در حوزه اخلاق فنّاوری اطلاعات
یکی از فیلسوفان اخلاق که در حوزه فنّاوری اطلاعات قلم زده است، می‏گوید: «مکانی را در نظر آورید که عابران هیچ ردپایی از خود بر جای نمی‏گذارند. در آنجا می‏توان چیزی را بارها و بارها دزدید؛ در حالی که آن چیز هنوز در دست صاحب اصلیاش است، در آنجا تجارتی صورت می‏گیرد که تاکنون نامی از آن نشنیده‏اید. و در این تجارت آنچه مبادله می‏شود، اطلاعات تاریخی محرمانه یا خصوصی شماست. در آنجا بچه‏ها با اینکه در خانه نیستند، ولی احساس می‏کنند نزد والدین خویش‏اند. در آنجا تمام امور فیزیکی عینیت خویش را از دست داده و تبدیل به اموری الکترونیکی و ذهنی شده‏اند و خلاصه جایی که همه کس به همان اندازه مجازی است که سایه‏ها در تمثیل غار افلاطون.»(۱)
افلاطون چنین نظر داشت که ما انسان‏ها همه درون غاری هستیم که ما را از رؤیت خورشید حقیقت باز می‏دارد. در این غار سایه‏هایی از امور حقیقی بر دیوار این غار افتاده و ما چون دستمان از حقیقت کوتاه و پشتمان به واقعیت است، این سایه‏ها را با اموری حقیقی اشتباه می‏گیریم و حقیقت می‏پنداریم؛ به بیان دیگر، این سایه‏ها امور محسوسی است که از واقعیات کلی عقلی داریم. و مجازهای آن حقایقی است که مثل افلاطونی نامیده می‏شود.
امروز اشخاص با هویت‏های مجازی در فضای الکترونیکی ظاهر می‏شوند، با یکدیگر به گفتگو می‏پردازند و با هم قول و قرار می‏گذارند و گاهی غافل می‏شوند که ممکن است با کسی سخن میگویند که کاملاً هویتی جدای از آنچه بروز داده، دارد. این یک هویت مجازی است؛ هویتی که البته کاربردهای خاص خود را در محیط الکترونیک دارد و می‏تواند کارآمدی خاص خود را نیز داشته باشد. این هویت مجازی می‏تواند در پی اهدافی شوم یا ناصواب باشد؛ بیچاره آن پسر نوجوانی که گمان می‏کرد دوستی در آن سوی دنیا برگزیده است؛ اما ممکن است روزی روشن شود که این دوست فردی در خیابان پایینی شهر خودش است! فرض مقابل این است که این هویت مجازی می‏تواند در پی اهدافی ارزشمند پدید آید. بیاد بیاوریم وقتی حضرت امیر(ع) در صدد اعطای غذا به مستمندان به اطراف شهر کوفه می‏رفت، روی خود را از فقرا می‏پوشاند تا او را نشناسند و هویتشان مخفی بماند. این موضوع نشان می‏دهد که اخفای هویت از نگاه اسلام گاهی امری ارزشمند به شمار می‏رود. امروز فضای مجازی (سایبر) این امکان را به طور بسیار قطعی‏تری در اختیار ما قرار داده و کسی نمی‏تواند مانند دیروز یکباره از هویت‏های پنهان نقاب بر کشد.
برخی معتقدند که بحث از اخلاق فنّاوری اطلاعات دارای عناصری منحصر به فرد است و همین امر ما را در مواجهه با فضای رایانه‏ای یا محیط‏های شبکه‏ای ملزم می‏سازد تا توجهی اختصاصی به مسائل آن داشته باشیم. از نجایی که گفته‏های ارزشی پیشین با توصیه‏های گذشته برای این مباحث کافی نیست، ما در مواجهه با این معضلات دچار یک خلأ مفهومی هستیم و مفاهیم موجود در نظریات سنتی و نیز اصول حاکم بر آن برای حل مشکلات اخلاقی که فنّاوری اطلاعات موجب آن شده، کافی به نظر نمی‏رسد؛ برای مثال آن چه مفهومی از مالکیت و شیئیت است که می‏توان بارها و بارها آن را دزدید و در عین حال همچنان در دست صاحبش باشد؟ این مفهوم از ملکیت، درک و فهم سنتی از ملک و مالکیت را دچار چالش می‏کند. اینجاست که تأمل صرف در باب ارزش‏ها مشکل‏گشا نیست؛ بلکه باید این خلأ مفهومی را نیز پر کرد و در تعریف آنها نکات جدیدی را گوشزد نمود. باید مفاهیم و اصول اخلاقی را طوری گسترش داد که موقعیت‏های نوظهور را پوشش دهد.(۲)
البته ممکن است قائل شویم که بر خلاف رأی ایشان، مفاهیم تغییر نکرده‏اند؛ بلکه مصادیق هر مفهوم متعدد و متنوع شده است. یا اینکه قه قول سومی در اینجا ملتزم شدیم. اینک در صدد نقد آراء منقول نیستم و بیشتر در صدد آنیم که اصل موضوع و مسئله تنقیح گردد و راه برای مباحثات بعدی در این زمینه باز بماند.
۲) حریم خصوصی و فنّاوری اطلاعات
امروزه فنّاوری اطلاعات ذخیره‏سازی اطلاعاتی را ممکن ساخته است که در گذشته جز با انبارهایی بزرگ از پرونده‏های قطور ممکن نبوده است. اما این امر تنها خصوصیت عصر اطلاعات نیست. امروزه فنّاوری اطلاعات بازیابی اطلاعاتی را میسور ساخته که در گذشته بعضاً ممکن نبوده و یا بسیار مشکل بوده است. به یاد دارم وقتی در سال اول طلبگی با کتاب شریف بحارالأنوار آشنا شدم و هر شب بخشی از آن را مطالعه می‏کردم، در صدد برآمدم که تمامی آیاتی را که در ضمن احادیث این کتاب آمده است فهرست کنم تا پس از یکبار فهرست‏برداری و سپس منظم کردن فهرست‏ها بتوان هنگام مراجعه به راحتی به آنها دسترسی داشته باشیم. وقتی بخشی از کار را به انجام رساندم، حجم وسیع کار و دشواری طبقه‏بندی اطلاعات و بازیابی فیش‏های استخراجی مرا از ادامه کار بازداشت. امروزه همین کار با برنامه نرم‏افزاری جامع‏الأحادیث ـ نور ۵/۲ نه تنها در مجلدات بحار؛ بلکه در تکتک جلدهای آن و حتی یکایک منابع این کتاب که بیش از ۱۰۰ عنوان کتاب است، فراهم آمده است. کاری که فهرست‏سازی دستی آن سال‏ها به طول می‏انجامید و خطاهای انسانی در آن بسیار محتمل بود، امروزه با دقت بسیار بیشتر و کمیتی قطعی‏تر به آسانی و با چند بار تقه زدن بر روی ماوس یا صفحه کلید امکان‏پذر شده است.
خیلی جالب است که شما در منزل خود نشسته باشید و کالایی حجیم را از آن سوی دنیا خریداری کنید و پانزده روز بعد آن را در منزل تحویل بگیرید. اینها اموری است که فنّاوری اطلاعات در اختیار بشر قرار داده است. اما همیشه اخبار دلنشین نیست؛ هر چه فنّاوری اطلاعات پیشرفت می‏کند، امکان فریبکاری و تقلب‏های انسانی نیز ابعاد جدیدتری پیدا می‏کند و به‏خصوص در بانکداری الکترونیکی هر از چند گاهی اخباری عجیب و غریب به گوش ما می‏رسد که نشان از وجود افرادی متقلب در سراسر دنیا دارد که در صدد سوء استفاده امکانات وسیعی هستند که شبکه اینترنت در اختیار نهاده است.
اطلاعات موجود در شبکه‏ها آن‏قدر گسترده شده که امروز در صددند برنامه‏هایی تدوین کنند تا از میان انبوه اطلاعات آنهایی را که برای افراد مختلف مفید است، گزینش کنند. این دنیای نوینی است که با یک مهبانگ جدید به وجود آمده است و در این انفجار اطلاعات بیش از آنچه در تصور بشر چهل سال قبل می‏گنجد، اطلاعات جمع‏آوری شده است. اما وقتی این اطلاعات راجع به اشخاص باشد سؤالاتی جدی و پیچیده در باب حریم خصوصی ایشان پیش می‏آید؛ اینکه چگونه و چه کسانی از این اقیانوس اطلاعات استفاده کنند؟
در زمینه تأثیرات فنّاوری اطلاعات بر حریم خصوصی مقالات و کتب زیادی به نگارش در آمده است. حریم خصوصی چیست و تا چه حد لازم است از سوی افراد دیگر حرمت نهاده شود؟ نهادها چه وظایفی در باب حفظ حریم خصوصی افراد دارند؟ آیا می‏توانند اهداف نهادی خود را بر حفظ حریم خصوصی افراد مقدم دارند؟ آیا دولت‏ها می‏توانند حریم خصوصی افراد را نقض کنند؟ اگر این حکم استثنایی دارد -که دارد- مالک آن چیست و چه کسی در باب مصادیق این احکام استثنایی و ملاک‏های آن داوری می‏کند یا باید بکند؟ بسیاری از افرادی که در این موضوع قلم زده‏اند، اذعان دارند که اگر افراد بخواهند در جامعه‏ای خاص زندگی کنند، برخی اطلاعات خصوصی ایشان از قبیل سن و محل زندگی و محل تولد و مانند آن برای جریان مؤثر کارهای دولتی و نیز ارتباطات روزمره متقابل در آن جامعه لازم است. این یکی از موارد بدیهی عدم لزوم حفظ حریم خصوصی است؛ اما نوع اطلاعاتی که برای این دو امر لازم است و نیز محدوده و گستره آنها بحث‏انگیز و مورد اختلاف است. فنّاوری اطلاعات موجب شده است که سؤالات موجود در این زمینه جواب‏هایی فوری را طلب کند؛ زیرا قدرت فنّاوری در ذخیره‏سازی اطلاعات و بازیابی آنها فوق‏العاده است.
شاید بعضی وقتها در محاورات خصوصی چیزی را بگوییم که امید داشته باشیم که خوانندگان آن را به فراموشی بسپارند یا چیزی را بنویسیم که بعدها از آن پشیمان گشته و امیدوار باشیم که خوانندگان برگه‏های ما را در لابلای دیگر برگه‏های متعدد و متفرق بایگانی خویش گم کنند و دیگر به خواندن آنها مبادرت نورزند؛ ولی فنّاوری اطلاعات به همه این امکان را می‏دهد که همه اطلاعات حال و گذشته را به گونه‏ای سامان‏مند بایگانی و ذخیره کنند و هر وقت آن را لازم داشتند، فوراً آن را بیابند. از این جهت، اگر حریم خصوصی شما در زمان و مکانی خاص افشا گردد، امید نداشته باشید که کاربران رایانه‏ها آن را فراموش کنند؛ چرا که فنّاوری اطلاعات این امکان را سلب کرده است. اینکه شما چه چیزهایی خریده‏اید و از کجا آنها را تهیه کرده‏اید، پولش را از کجا آورده‏اید و چقدر به چه کسی اهدا کرده‏اید و از چه کسی چه انتظاراتی دارید و با چه کسانی نامه‏پراکنی می‏کنید، همه و همه در دنیای رایانه‏ای درون بلندگوهایی پخش می‏شود که اوّلاً امکان شنیدن آن برای همگان وجود دارد و ثانیاً: هرگز آوای مکرر و باقی آنها خاموش نمی‏شود و همواره با هر عملیات الکترونیکی شما، بر حجم آنها اضافه می‏شود.
امروزه حریم خصوصی اشخاص در معرض خطراتی است که قبل از فنّاوری اطلاعات هرگز وجود نداشت، همان طور که قبل از پیدایش فنّاوری الکتریسته هیچ کس در معرض خطر برق گرفتگی نبود. حال باید مواظب بود که توسعه فنّاوری، حریم خصوصی افراد را به آتش نکشد. اینکه چه کسانی در قبال این خطرات پیش آمده مسئولیت دارند؟ و یا با چه تدابیری باید این احساس عدم امنیت را کاهش داد، سؤال‏هایی است که در این باره مطرح است.
در اروپا طی دهه ۱۹۶۰م بیشترین نگرانی در مورد نقش دولت در ایجاد و استفاده از پایگاه داده‏های حاوی اطلاعات شهروندان بود. گرچه حفظ اطلاعات نزد دولت‏ها امری جدیدی نبود، ولی اسناد رایانه‏ای درصد امکان ردیابی افراد را فوق‏العاده افزایش داده بود. پایگاه داده‏ها جایگزین پرونده‏های قطور شد و همه جا می‏شد یک رونوشت آنها را بدون نیاز به فضایی خاص تکثیر کرد. در نتیجه دولت‏ها امکان بیشتری برای استفاده از آنها را پیدا کردند که در گذشته برایشان به صرفه نبود یا بودجه آن را نداشتند. و این‏گونه، اشتیاق روزافزونی در دولت‏ها پدید آمد که هر چه بیشتر اطلاعات زیادتری را از افراد ذخیره کنند تا هنگام نیاز آن اطلاعات را بازیابی کنند؛ از اثر انگشت گرفته تا نشانی منزل و فامیلی‏ها و شغل‏ها و روابط اجتماعی و فعالیت‏های سیاسی همگی در دسترس قرار می‏گیرند.
یکی دیگر از مشکلات فنّاوری اطلاعات آن است که مردمان برای اینکه حریم خصوصی‏شان را حفظ کنند ناچارند از بسیاری از کارهایی که قبلاً انجام می‏دادند، دست بردارند. به نظر ناظران حقوق بشر این امر موجب محدودیت در آزادی‏های مدنی و خودمختاری و استقلال رأی افراد می‏شود که امری ناپسند است. البته احکام این موارد در فرهنگ اسلامی گاهی متفاوت با فرهنگ غرب است.
با وجود این، نباید از نظر دور بداریم که پایگاه‏های داده‏های الکترونیکی منافع بسیار مهمی را نیز در بردارد؛ کارآمدی بالاتر، توزیع مناسب‏تر و عادلانه‏تر امتیازات اجتماعی، و مراقبت و نظارت بیشتر و مؤثرتر در جلوگیری از جرم‏ها از جمله مهم‏ترین این منافع هستند. و دولت‏ها برای نقض حریم خصوصی افراد نوعاً این منافع تأکید می‏کنند. اما در نهایت نتوانسته‏اند افکار عمومی را نسبت به این نقض حرمت راضی کنند و همین امر موجب شد تا در سال ۱۹۷۴م قانونی در ایالات متحده به تصویب رسید که طی آن نهادهای دولتی از تشکیل پایگاه داده‏های متمرکز و جامع نسبت به اشخاصی که حریم خصوصی ایشان را هدف قرار داده و در عین حال کارکردهای آنها روشن نیست و توجیه کافی ندارد، ممنوع شدند. برخی کشورها گام‏های دیگری نیز برداشته‏اند و مؤسساتی ایجاد کرده‏اند که از حریم خصوصی افراد حمایت میکنند و با قدرت زیادی که به آنها داده شده این امکان را دارند تا عملیات دولت‏ها و بخشهای خصوصی را که با این نوع اطلاعات سر و کار دارند، تنظیم و کنترل نمایند. اما به نظر بسیاری از منتقدان این نوع قوانین و نهادها نتوانسته است آن طور که باید و شاید توقعات اشخاص را برآورده سازد.
در نتیجه پیشرفت‏های فنی و کاربرد آسان‏تر و تنزل قیمت‏ها، بخش خصوصی دارای نقشی فزاینده در ایجاد پایگاه داده‏ها در مورد اشخاص گردید و این اطلاعات دارای ارزش فوق‏العاده شد. و این چنین، اطلاعات افراد در طول عمرشان در مؤسساتی خصوصی از قبیل شرکت‏هایی که اعتبار مالی اشخاص را تعیین می‏کند، بیمه‏های درمانی را سامان می‏دهد و بسته‏های پستی را ارسال می‏کند، انباشته شد. همین انباشتگی ارزش افزوده‏ای پدید آورد که بسیاری از شرکت‏های دیگر حاضرند برای داشتن آنها پول‏های زیادی بپردازند؛ چون مثلاً می‏توانند بدون هزینه‏های زیادی که قبلا می‏پرداختند کالای خود را تبلیغ کنند و به نشانی‏های پست الکترونیکی که یک شرکت جمع کرده، بفرستند. امروزه انباشتگی این نشانی‏ها بسیار ارزشمند گردیده و رغبت در آن زیاد شده است و اگر سامانه‏ای اخلاقی برای آنها لحاظ نگردد، ممکن است آسیب‏هایی جدی به امنیت روانی و آرامش درونی اشخاص وارد آید و جامعه را دچار چالش‏هایی نوین کند.
وجود منافع و مضرات مذکور در فنّاوری اطلاعات موجب شده که به راحتی نتوان در مورد این‏گونه امور تصمیم‏گیری نمود و ارزیابی مدونی را صورت‏بندی کرد. به نظر می‏رسد بحث از این امور یکی از بحث‏های مهم در فرهنگ‏های مختلف جوامع بشری را تشکیل میدهد. و خاصه جامعه ما با ویژگی‏هایی که دارد نیازمند بحثی اختصاصی است که متناسب با وجوه گوناگون فرهنگ دینی در جامعه ایرانی ما باشد. نکته دیگر آنکه نباید غفلت کنیم که احکام الگوهای غربی و نوعاً کارآمدی لازم را برای جامعه ما ندارد و در تدوین معیارهای ارزشی و بصیرت‏های اخلاقی باید به خصوصیات فرهنگی جامعه خود توجه داشته باشیم.
بحث از اخلاق فنّاوری اطلاعات محدود به بحث از حریم خصوصی نیست و مباحث بسیار مهم دیگری نیز وجود دارد که در فرصتی دیگر به معرفی آنها پرداخته خواهد شد. امید است محققانی که به این نوع بحث‏ها علاقه‏مند هستند و اطلاعاتی دارند، به اعضای انجمن معارف کمک رسانند و ما را از نقطه نظرات و پیشنهادات خویش درباره محورهای این بحث نوظهور محروم نسازند.

 یادگیری الکترونیکی
اینترنت در عرصه های آموزشی نیز چالش های جدیدی را ایجاد کرده است. استفاده از بستر و زیرساخت مناسب اینترنت برای آموزش ، در سالیان اخیر بشدت مورد استقبال قرار گرفته است. آموزش الکترونیکی، آموزش مبتنی بر کامپیوتر (CBT) ، آموزش مبتنی بر اینترنت (IBT) و آموزش مبتنی بر وب (WBT) نمونه اسامی انتخاب شده برای روش های جدید آموزشی می باشند. آموزش (یاد دادن و یاد گیری)در سالیان آینده با انقلابی بزرگ روبرو خواهد شد. امکانات سخت افزاری و نرم افراری موجود، بشریت را بسمت یک انقلاب بزرگ آموزشی سوق می دهد. آموزش های Online از سال ۱۹۹۰ مطرح و همزمان با رشد تجهیزات و امکانات مربوطه در دهه گذشته ، گام های مؤثری را در این زمینه برداشته شده و اینک در نفطه عطفی قرار گرفته است. آشنایی با سیستم های آموزشی جدید برای همه دست اندرکاران امر آموزش ، از اهم وظایف است. اگر دانایی را عین توانائی بدانیم ، جوامعی از بشریت به توانایی و خود باوری خواهند رسید که زیر ساخت مناسبی را برای سیستم های آموزشی خود انتخاب و بر همین اساس حرکات هدفمند و سیستماتیک آموزشی را با تأکید بر عناصر متفاوت موجود در یک سیستم آموزشی، آغاز نمایند. آموزش های الکترونیکی فرصت مناسبی را برای تمام دست اندرکاران سیستم های آموزشی بوجود آورده است تا هر چه سریعتر بتوانند آموزش های فراگیر و مبتنی بر آخرین فناوری های موجود را در سازمانها و مؤسسات خود آغاز نمایند.
● آموزش الکترونیکی چیست ؟
آموزش الکترونیکی امکان فراگیری مستقل از زمان و مکان را برای دانش پژوهان فراهم می آورد. جایگاه کامپیوتر در آموزش های الکترونیکی بسیار حائز اهمیت است. با پیکربندی مناسب کامپیوتر (سخت افزار، نرم افزار و شبکه) امکان استفاده از آموزش های الکترونیکی برای علاقه مندان فراهم می گردد. عملکرد کامپیوتر در آموزش های الکترونیکی نظیر عملکرد موبایل در ارتباطات است. با استفاده و پیکربندی مناسب موبایل امکان برقراری ارتباط مستقل از زمان و مکان خاص برای افراد بوجود می آید. آموزش الکترونیکی می تواند مبتنی بر CD-ROM ، شبکه ، اینترانت و یا اینترنت باشد. آموزش الکترونیکی برای ارائه محتوی از عناصر اطلاعاتی با فرمت های متفاوت نظیر: متن ، ویدئو ، صدا، انیمیشن ، گرافیک و محیط های مجازی و یا شبیه سازی شده استفاده می نماید. تجارب بدست آمده از آموزش های الکترونیکی بمراتب گسترده تر از تجارب آموزشی بدست آمده در یک کلاس درس سنتی است. آهنگ فراگیری در سیستم های آموزشی الکترونیکی از یک روند مشخص و سیستماتیک تبعیت کرده و مخاطبان خود را با هر نوع سلیقه و گرایش بسرعت جذب می نماید. آموزش های الکترونیکی رمز موفقیت خود را در شیوه ارائه، نوع محتویات و توزیع (عرضه) مناسب می دانند. در آموزش های الکترونیکی از اغلب مسائل موجود در آموزش های سنتی نظیر: سخنرانی های یکطرفه ، تعامل و ارتباط ضعیف با فراگیران، اجتناب می گردد. با استفاده از نرم افزارهای مربوط به سیستم های آموزش الکترونیکی می توان بسرعت محیط های آموزشی مؤثر و کارآ را با بهره گیری از عناصر متفاوت آموزشی ایجاد کرد.
● سطوح آموزش الکترونیکی
آموزش الکترونیکی در چهار گروه عمده طبقه بندی می گردد. گروه های فوق سطوح متفاوت آموزشی از ابتدایی تا سطوح پیشرفته را تضمین می نمایند:
▪ پایگاه های دانش.
پایگاه های دانش و اطلاعات خود بعنوان یک آموزش واقعی در نظر گرفته نمی شوند. بانک های اطلاعاتی شکل اولیه ای از آموزش الکترونیکی می باشند. بانک های اطلاعاتی فوق را می توان در سایت های نرم افزاری متعدد، در اینترنت مشاهده نمود. بانک های اطلاعاتی با یک روش سیستماتیک قادر به ارائه توضیحات و راهنمائی های ضروری در ارتباط با سؤالات مطرح شده در رابطه با نرم افزار می باشند. در این راستا دستورالعمل های لازم بمنظور انجام عملیات خاص توسط یک نرم افزار بصورت مرحله به مرحله در اختیار متقاضیان قرار می گیرد.بانک های اطلاعاتی فوق ، اغلب بصورت متعامل با کاربران خود ارتباط برقرار می نمایند. مثلاً« کاربران می توانند کلمات مورد نظر خود را در بخش مربوطه تایپ تا زمینه جستجو در بانک اطلاعاتی فراهم گردد. در این راستا امکان انتخاب موضوع مورد علاقه بر اساس لیست های مرتب شده (موضوعی و یا الفبائی) نیز وجود دارد.
▪ حمایت فنی online:
حمایت online نیز نوع خاصی از آموزش الکترونیکی بوده که در مواردی شباهت هائی با پایگاه های دانش ، دارد. برای پیاده سازی حمایت های فنی online ، از روش های متعددی نظیر: تالارهای مباحثه ، اتاق های گفت وگو ، سیستم های BBS ، پست الکترونیکی و یا ارسال پیام فوری و زنده، استفاده می شود. سیستم های فوق تعامل بمراتب بیشتری را نسبت به پایگاه های دانش با مخاطب ، برقرار می نمایند.
▪ آموزش نامتقارن:
این سیستم در آموزش های اولیه الکترونیکی استفاده می گردید. در روش فوق امکان خود آموزی با محوریت فراگیران فراهم می گردد. برای پیاده سازی و اجرای سیستم فوق از امکانات و روش های متعددی نظیر: آموزش های مبتنی بر CD-ROM ، اینترانت و یا اینترنت استفاده می گردد.
دستیابی به مجموعه ای از دستورالعمل ها به منظور انجام یک عملیات خاص از طریق سیستم های BBS ، گروه ها و تالارهای متفاوت مباحثه و پست الکترونیکی نمونه هایی از امکانات ارائه شده توسط سیستم های فوق می باشند. در برخی موارد سیستم های فوق، به صورت کاملاً خود آموز بوده و از لینک های خاصی برای مراجعه به منابع متفاوت استفاده می گردد. دراین نوع سیستم ها، از مربیان آموزشی که به صورت زنده فعالیت های آموزشی فراگیران را مدیریت می نمایند ، استفاده نمی گردد. چارچوب و ساختار ارائه موضوع و محتوای اغلب بصورت خودآموز با هدایت لینک های تعریف شده در موضوعات متفاوت است.
▪ آموزش همزمان
آموزش همزمان بصورت بلادرنگ با کمک یک مربی آموزشی که بصورت زنده ناظر همه فعالیت های آموزشی فراگیران است انجام می گیرد. در سیستم فوق ، فراگیران با ورود به کلاس مجازی ، قادر به برقراری ارتباط مستقیم با مربی و سایر فراگیران موجود در کلاس خواهند بود. در این نوع آموزش الکترونیکی،همه ویژگی های یک کلاس درس به صورت مجازی شبیه سازی و در اختیار مربی و فراگیران قرار می گیرد. مثلاً می توان بصورت مجازی دست خود را برای سؤال کردن بالا برده و یا حتی از یک تخته سیاه مجازی استفاده و محتویات نوشته شده بر روی آن را مشاهده نمود. جلسات آموزشی ممکن است صرفاً در حد و اندازه یک جلسه بوده و یا هفته ها ، ماه ها و یا حتی سال ها، بطول انجامد. این نوع آموزش ها معمولاً از طریق وب سایت های اینترنت ، کنفرانس های صوتی و یا تصویری ، اینترنت تلفنی انجام می گیرد.
● روانشناسی یادگیری
چه نوع تحولات و یا اتفاقاتی در مغز انسان در زمان فراگیری ، بوجود می آید؟ آموزش در ابتدا نیازمند محرک های لازم است. به منظور فراگیری مؤثر و کارآ ، محرک های موجود می بایست نگهداری گردند. متأسفانه سیستم های نرونی (عصبی) موجود در مغز که مسئول کنترل محرک ها و ذخیره سازی اطلاعات در حافظه می باشد ، به سرعت دچار خستگی می گردند . بدین ترتیب آنها نیازمند بازسازی در فواصل بین سه تا پنج دقیقه می باشند ، در غیر این صورت میزان پاسخگویی و فراگیری آنها دچار افت می گردد.
آنها بسرعت بازسازی می گردند سیستم آموزشی می باید بسرعت با خستگی و دلزدگی بوجود آمده برای فراگیران برخورد مناسب را داشته ، تا امکان یادگیری مؤثرتر بوجود آید. یادگیری بر اساس الگو ها ، مؤثرترین مدل یادگیری محسوب می گردد. در این روش، الگوها از مجموعه ای به مجموعه دیگر جابجا می گردند. الگوهایی که نرون های مربوط بخود را مسئول پاسخگویی خواهند کرد ، از اطلاعات متفاوت در محل های متفاوت مغز استفاده می نمایند. مثلاً گوش دادن به یک حقیقت. زمانیک آرد با تخم مرغ ترکیب می گردد ، خمیری بوجود می آید که می توان آن را به قطعاتی بمنظور ایجاد ماکارونی برش داد. ارتباط یک مفهوم با یک حقیقت. غذا که دارای کربوهیدرات بالایی است برای تولید انرژی بدن لازم است. تجسم دو چیز بایکدیگر تیم های ورزشی به انرژی سریع نیاز داشته و آن را از طریق کربوهیدرات تأمین می نمایند، بنابراین قبل از بازی یک وعده غذا مناسب خواهند داشت. سیستم های فوق با یکدیگر مرتبط بوده و از طریق همکاری بایکدیگر حافظه را شکل خواهند داد (یادگیری) هدف شکل دهی حافظه در هریک از سیستم های نرونی مربوطه است. بنابراین اطلاعاتی که بگونه ای طراحی می گردند تا از یک سیستم نرونی به سیستم نرونی دیگر حرکت نمایند، دارای کارایی بیشتری در رابطه با یادگیری می باشند.
یادگیری الکترونیکی به چه صورت نگهداشت اطلاعات را بهبود می بخشد ؟ آموزش علاوه بر استفاده از سیستم های نرونی مورد نیاز ، مستلزم استفاده از عناصر دیگر نظیر: ارتباط متقابل ، تخیل و فیدبک است. یادگیری الکترونیکی با استفاده از عناصر متفاوت ، که باعث ایجاد عناصر جدید آموزشی می گردد ، فرآیند فراگیری را جذاب تر خواهد کرد. ایجاد جذابیت در یادگیری یکی از دلایل موفقیت آموزش های الکترونیکی است. در صورتیکه از عناصر جدید در سیستم های آموزش الکترونیکی استفاده نگردد ، عملاً جذابیت های لازم برای آموزش را از دست داده ایم. برای موفقیت در آموزش های الکترونیکی نکات زیر می بایست مورد توجه قرار گیرد.
بررسی نوع محتویات استفاده از تصاویر صدا و متن و ترکیب مناسب آنها با یکدیگر پیامدهای مثبتی را بدنبال خواهد داشت. ارتباط متفابل با فراگیران بگونه ای که ایجاد محرک های لازم را تضمین نماید.استفاده از بازیها ، امتحانات کوتاه مدت برای اخذ فیدبک سریع از فراگیران مناسب ترین روش برای سنجش میزان موفقیت در آموزش است. ایجاد فیدبک های سریع. دوره های آموزش الکترونیکی می بایست از روش هایی بمنظور اخذ فید بک سریع استفاده تا در صورت اشکال و یا عدم موفقیت ، سریعاً نسبت به برطرف نمودن آن اقدام نمایند. فیدبک های مربوطه می بایست در سریعترین زمان ممکن اخذ گردند. آموزش در هر مرحله بر اساس آموزش در مرحله قبل ایجاد می گردد. بنابراین تشخیص و اخذ فیدبک های سریع مراحل متفاوت آموزشی را بدرستی تبین خواهد کرد. در صورتیکه در یک مرحله موفقیتی حاصل نشده باشد ، مرحله بعد که بر اساس مرحله قبل ایجاد شده است ، در امر آموزش توفیق چندانی ایجاد نخواهد کرد. ارتباطات صمیمی با سایر فراگیران و مربیان الکترونیکی. استفاده از اتاق های گفت وگو ، تالارهای مباحثه ، پیام های فوری و پست الکترونیکی در ایجاد ارتباط متقابل با فراگیران الکترونیکی بسیار مؤثر و کارساز خواهد بود. ایجاد کمیته های Online بطرز چشمگیری در عملکرد برنامه های آموزشی تأثیر خواهد داشت. آموزش های الکترونیکی به فراگیران این امکان را خواهد داد تا هر فرد با توجه به مسایل و توانائی خود ، آهنگ یادگیری را خود مشخص نماید. در چنین مواردی ، فراگیران در صورتیکه به دلایلی ، چند روزی از سیستم استفاده ننمایند و از آموزش دور باشند ، پس از برطرف شدن مشکلات ، مجدداً قادر به ادامه آموزش خواهند بود. دوره های آموزشی مبتنی بر آموزش الکترونیکی دارای عناصر قابل کنترلی بوده که توسط کاربران استفاده می گردند. عناصر کنترلی فوق در کلاس ها ی آموزش معمولی استفاده نشده و با استفاده از آنان در آموزش های الکترونیکی ، فراگیران قادر به کنترل فرآیند آموزش ، خواهند بود. قابلیت تنظیم آهنگ آموزش توسط فراگیران یکی از دلایل مهم در رابطه با مؤثر بودن آموزش های الکترونیکی است. یکی دیگر از عناصری که آموزش های الکترونیکی از آن استفاده می نمایند ، برقراری ارتباط و تعامل متقابل با فراگیران است. میزان وچگونگی ارتباط متقابل با فراگیران از حالات ساده که صرفاً کلیک کردن بر روی یک سؤال است ، شروع و تا اجرای یک فایل انیمیشن و یا اجرای یک پردازه ادامه خواهد یافت. استفاده از بازیهای محاوره ای که پیام های آموزشی را بر اساس محتویات دوره آموزشی در اختیار فراگیران قرار می دهند ، نیز از جمله روش های موجود برای ارتقای سطح کیفیی آموزش های الکترونیکی است. آموزش الکترونیکی ، از تجارب و تحقیقات بعمل آمده در سی سال گذشته در امر آموزش استفاده نموده است. در تحقیقات بعمل آمده، بمنظور ارتقای سطح کیفی آموزش و سرعت در انتقال آموزش ، راهکارهای زیر توصیه شده است:
▪ استفاده از رنگ ها و ترکیبات خاص رنگ
▪ ترکیب تصاویر و کلمات
▪ ترکیب صدا ، صوت ، موزیک با تصاویر
▪ استفاده از چندین نوع عناصر اطلاعاتی آموزشی
▪ استفاده از لی اوت های (چارچوپ) مناسب که براحتی با حرکت طبیعی چشم بتوان آنها را مشاهده نمود.
● مزایای آموزش الکترونیکی
آموزش الکترونیکی نسبت به آموزش های سنتی دارای مزایای عمده ای است. انعطاف پذیری و حذف تردد های بی مورد و پر هزینه برای شرکت در دوره های آموزشی ، از مهمترین مزایای آموزش های الکترونیکی است. آموزش الکترونیکی دارای مزایای متعدد دیگری نیز می باشد: هزینه تولید دوره های آموزش الکترونیکی گران نبوده و با استفاده از نرم افزارها و ابزارهای موجود می توان پس از تهیه نرم افزار مربوطه اقدام به تولید دوره های آموزش الکترونیکی کرد. فراگیران قادر به تنظیم آهنگ یادگیری خواهند بود. اکثر برنامه های آموزش الکترونیکی را می توان در زمان نیاز به آنها ، استفاده کرد. سرعت فراگیری آموزش الکترونیکی نسبت به آموزش های سنتی به مراتب بیشتر بوده و حداقل ۵۰ در صد بهبود و سرعت را بدنبال خواهد داشت. فراگیران دوره های آموزش الکترونیکی می توانند موضوعات و مطالبی را که نسبت به آنهاآشنایی دارند ، مطالعه نکرده و صرفاً بر روی موضوعاتی متمرکز گردند که نسبت به آنها آشنایی وجود ندارد.
آموزش های الکترونیکی از پیام های یکنواخت بمنظور ارتباط با مخاطب استفاده می نمایند. (حذف سلایق و تجارب فردی در مقایسه با آموزش های سنتی) آموزش های الکترونیکی مستقل از پارامترهای زمان و مکان بوده و در هر زمان و هر محل می توانند مورد استفاده قرار گیرند. بهنگام سازی دوره های مبتنی بر آموزش الکترونیکی بسرعت و بسادگی انجام می گیرد. موضوعات و محتویات تغییر یافته بسرعت بر روی سرویس دهنده مربوطه قرار گرفته و فراگیران بلافاصله از نتایج آن بهره مند خواهند شد. آموزش های الکترونیکی مبتنی بر CD-ROM در زمان بهنگام سازی و توزیع هزینه های بالایی را بر سازمان و یا مؤسسه آموزش دهنده و فراگیران تحمیل خواهد کرد. روش فوق در مقایسه با آموزش های مکاتبه ای مقرون بصرفه خواهد بود. آموزش های الکترونیکی باعث افزایش قدرت نگهداشت اطلاعات در فراگیران می گردد. در این راستا از عناصر متفاوتی نظیر: صوت ، تصویر ، امتحانات کوتاه مدت ، ارتباط متقابل با فراگیر و سایر موارد برای تأکید مجدد در فراگیری هدفمند استفاده می گردد. در صورتیکه فراگیران بخش هایی از یک دوره آموزشی را بدرستی فرا نگرفته باشند ، می توانند در زمان دلخواه مجدداً بخش مربوطه را مطالعه نمایند. مدیریت برنامه های آموزش الکترونیکی برای گروه های زیادی از دانشجویان ، بسادگی انجام خواهد شد. دنبال نمودن وضعیت آموزشی دانشجویان و میزان پیشرفت بوجود آمده ، زمانبندی و اختصاص دوره های آموزشی برای پرسنل و کارمندان یک اداره و دنبال نمودن وضعیت پیشرفت آنها و سایر موارد مربوط به مدیریت آموزشی بسرعت و بسادگی محقق می گردد.
▪ برنامه ریزی دوره های آموزشی
برنامه ریزی ، مهمترین مرحله ایجاد هر نوع برنامه آموزشی است. انتقال محتویات استفاده شده در آموزش های سنتی بر روی صفحات نمایشگر کامپیوتر ، بزرگترین پیامدهای منفی و نتایج اشتباه را بدنبال خواهد داشت. محتویات دوره های آموزش الکترونیکی می بایست با استفاده از عناصر مربوطه بدرستی انتخاب و طراحی شده و در محیط مورد نظر نصب گردند. ماهیت و نوع ارائه موضوع و محتوی در آموزش های الکترونیکی با آموزش های سنتی با یکدیگر کاملاً متفاوت بوده و می بایست دقت گردد که همان آموزش های سنتی بنام آموزش الکترونیکی استفاده نگردد. اولین مرحله... قبل از اینکه چیزی روی کاغذ قرار گیرد ، می بایست مخاطبان آموزشی مشخص گردند. طراحان و پیاده کنندگاه دوره های آموزش الکترونیکی با آشنایی با مخاطبان و میزان توانائی های آنان ، قادر به ارائه برنامه آمورشی مناسب برای آنها خواهند بود. (یک پزشک قبل از ملاقات بیمار و بررسی بیماری وی ، قادر به تجویز نسخه دارویی مناسب نخواهند بود.). پس از مشخص نمودن موارد فوق می بایست عناصر و آیتم های دوره های آموزشی مشخص گردند. مخاطبان آموزشی می بایست نسبت به عناصر و آیتم های انتخابی آشنائی لازم را داشته باشند ، چراکه عناصر فوق بعنوان ابزار در یک سیستم آموزش الکترونیکی استفاده می گردند نه هدف !. استفاده از ابزارهای ناشناخته برای آموزش قطعاً نتایج مثبتی را برای فراگیران الکترونیکی بدنبال نخواهد داشت. برنامه های آموزشی طراحی شده می بایست در ابتدا ، روش و یا روش های ارائه (توزیع) اطلاعات را برای مخاطبان مشخص نماید.(آموزش مبتنی بر وب ، آموزش مبتی بر شبکه ، آموزش مبنتی بر CD-ROM). در این راستا لازم است به محدودیت های سخت افزاری فراگیران نیز توجه گردد. پهنای باند موجود دارای نقش بسیار مهمی در میزان موفقیت دوره های آموزش الکترونیکی است که از برنامه های چند رسانه ای (مالتی مدیا) استفاده می نمایند.
▪ سازماندهی
محتویات و موضوعات مورد نظر جهت آموزش را می بایست به بخش ها و ماژول های مجزا تقسیم تا بتوان آنها را با استفاده از عناصر و آیتم های مورد نظر ، نمایش داد. مثلاًبا استفاده از نرم افزارهای موجود برای طراحی دوره های مبتنی بر آموزش الکترونیکی می توان برنامه آموزشی خود را به چندین کتاب تقسیم و هر کتاب شامل فصل ها و صفحاتی باشد. کتاب ، فصل و صفحه نمونه ای از سازماندهی محتویات برای ارائه به فراگیران الکترونیکی می باشد. بهرحال محتویات مورد نظر جهت ارائه را می بایست به بخش های مفهوم دار تقسیم و در ادامه همه بخش های فوق را در یک دوره آموزشی الکترونیکی با توجه به جایگاه مربوطه استفاده کرد. ماژول های ایجاد شده ، نباید زمانی بیش از بیست دقیقه را دارا بوده تا فراگیران بتوانند با علاقه و رغبت بیشتر و بدون خستگی مطالب دوره آموزشی را دنبال نمایند. روش حرکت بین محتویات یک دوره آموزش الکترونیکی ، یکی دیگر از نکات مهم در زمان سازماندهی یک دوره آموزشی است.
در صورتیکه حرکت بین محتویات یک دوره به سختی انجام گیرد ، فراگیران تمایلی به ادامه دادن نداشته و با فشردن صرفاً یک کلید از دوره خارج خواهند شد. طراحی مکانیزم مناسب برای حرکت بین محتویات و تست و بررسی آن از ابعاد متفاوت ، یکی از مهمترین مراحل در سازماندهی یک دوره آموزشی است. (ما دوره آموزشی را برای استفاده دیگران طراحی خواهیم کرد ، توجه به خواست فراگیران و پیش بینی تسهیلات و امکانات مربوطه نتایج مثبتی را بدنبال خواهد داشت). ارتباط متقابل با فراگیران و استفاده مناسب از رسانه های اطلاعاتی پس از برنامه ریزی و سازماندهی یک دوره آموزشی باید در ادامه شیوه ایجاد تعامل با فراگیران ، انیمیشن صوت و ویدیو را در یک برنامه آموزشی مشخص کرد. در این راستا لازم است ، برای بیان یک حقیقت از روش های متفاوت ارائه مطلب استفاده تا هر یک با توجه به جایگاه خود ، سهمی در آموزش داشته باشند. مثلاً می توان موضوع و یا آیتم مورد نظر را به صورت یک متن ساده بر روی صفحه نشان داده و در ادامه از فایل های صوتی و تصویری مرتبط با موضوع فوق برای ایجاد ارتباط با موضوع و کمک به درک و شناخت حقیقت و یا موضوع مورد نظر استفاده کرد. در ادامه می باید شرایطی را فراهم نمود که فراگیران ، استنباط و برداشت خود را از موضوع ، ایجاد و ارائه نمایند. در این راستا می توان از امتحانات کوتاه مدت استفاده و از فراگیران درخواست کرد که استنباط و برداشت خود را از ترکیب دو حقیقت به دو شکل متفاوت (موضوع یکبار بصورت متن ارائه و از صوت و تصویر برای ارائه همان موضوع و از ابعاد دیگر استفاده شده است) را بیان نمایند. در سیستم فوق در زمان آموزش از دو مکانیزم متفاوت با توجه به میزان مفید بودن هر یک استفاده شده است. در ابتدا سعی شده است که اصل حقیقت و یا موضوع در ذهن مخاطب قرار گیرد (موج اول یادگیری و استقرار در سیستم نرونی مغز) ، در ادامه با استفاده از امکانات صوتی و تصویری سعی شده است که یک ارتباط منطقی با اصل موضوع برای فراگیران ایجاد و از این طریق موارد جدیدی در ذهن آنها قرار گیرد (موج دوم یادگیری و استقرار در سیستم نرونی مغز) ، در نهایت باید با ایجاد محرک های لازم ، موج اول و دوم ایجاد شده را به یک جریان موجی همگن در مغز تبدیل تا با فعال شدن موج جدید ، اطلاعات فراگرفته شده و مستقر در بخش های متفاوت مغز باعث فراگیری موارد جدید و ترکیبی خواهد شد. بازیابی اطلاعات فراگرفته شده بر اساس سیستم فوق ، به سرعت و با دقت و صحت بالا انجام خواهد شد.
▪ استفاده از متن
استفاده از متن در دوره های مبتنی بر آموزش الکترونیکی دارای جایگاه خاص و مهمی است. یکی از مشکلات موجود در این زمینه استفاده اغلب پیاده کنندگان دوره های آموزش الکترونیکی از محتویات موجود آموزشی و استقرار آنها بر روی صفحات نمایشگر کامپیوتر است. حداکثر میزان ارتباط متقابل با فراگیران ، مطالعه و خواند ن متن بر روی صفحه نمایشگر و کلیک نمودن برای رفتن به صفحه بعد است. در دوره های آموزش الکترونیکی باید از متن استفاده کرد.در این راستا لازم است مسئولیت بیشتری (دارای مفهوم بیشتر) به متن ها سپرده شود. متن های موجود در هر صفحه نباید بیش از۶ خط بر روی صفحه بوده و به منظور فراگیری مناسب آنان باید از سایر عناصر و امکانات ارائه موضوع و محتوی استفاده کرد. متن های ارائه شده نباید به صورت انیمیشن بر روی صفحه ظاهر گردند. نمایش و یا عدم نمایش متن ها در فواصل زمانی و با توجه به اخذ فیدبک های لازم از فراگیران و یا استقرار متن در بخش دیگری از صفحه با توجه به شرایط آموزشی بوجود آمده می تواند نتایج مثبتی را در امر آموزش بدنبال داشته باشد. در صورتیکه فراگیران پاسخ های نادرست به سوالات ارائه شده را ارائه دهند ، می توان با نمایش متن و یا توضیحات کمکی آنها را از نوع اشتباه انجام شده در سریعترین زمان ممکن آگاه ساخت. برای تمام متن های استفاده شده در یک دوره آموزشی باید ایندکس مناسبی ایجاد تا در صورت تمایل و یا ضرورت توسط فراگیران با استفاده از روش های جستجو مورد استفاده قرار گیرد.
▪ استفاده از صوت
استفاده از صوت در جایگاه مناسب ، اثرات مثبت آموزشی را بدنبال خواهد داشت. با ترکیب بهینه کلمات نوشتاری و صوتی قابلیت نگهداشت و بازیابی اطلاعات ذخیره شده در حافظه بیشتر خواهد شد. در یک دوره آموزش الکترونیکی باید محل و میزان (حجم) اطلاعات صوتی مورد نظر برای ترکیب با سایر عناصر اطلاعاتی را بدقت مشخص کرد.
در صورتیکه برنامه آموزشی مبتنی بر وب باشد ، باید برای ارائه محتویات صوتی از پهنای باند قابل قبولی استفاده گردد. استفاده از منابع اطلاعاتی بصورت صوت همواره بصورت مکمل آموزشی باید استفاده گردد. در صورت استفاده نامناسب از منابع اطلاعاتی صوتی (هم از بعد جایگاه و هم از بعد حجم) پیامدهای منفی در امر آموزش را به دنبال داشته و اصل فدای فرع خواهد گردید.
▪ استفاده از ویدئو
بر اساس تحقیقات و مطالعات انجام شده استفاده از تصاویر ویدئویی در امر آموزش بسیار مثبت و مفید خواهدد بود. با توجه به ماژول های طراحی شده برای ارائه موضوعات و محتویات متفاوت یک دوره آموزش الکترونیکی می توان از تصاویر ویدئویی در جایگاه واقعی خود استفاده کرد. در صورتیکه برنامه آموزشی ارائه شده مبتنی بر محیط و بستر وب می باشد ، می بایست از پهنای باند قابل قبولی استفاده گردد. حجم قطعات ویدئویی می باید بدرستی انتخاب و موضوعات مربوطه نیز باید دارای یک ارتباط منطقی و سیستماتیک با سایر عناصر اطلاعاتی یک دوره آموزشی باشند.
▪ استفاده از انیمیشن
استفاده از عناصر گرافیکی و انیمیشن دارای جایگاهی خاص در آموزش است. مشاهده انیمیشن های آموزشی همواره برای فراگیران دوره های آموزش الکترونیکی جذاب و سرگرم کننده است. در صورتیکه برنامه آموزشی از طریق وب ارائه می گردد ، استفاده از پهنای باند مناسب لازم و ضروری است.
▪ استفاده از امتحانات کوتاه مدت
استفاده از آزمون های کوتاه مدت به همراه دوره های آموزش الکترونیکی به منظور اخذ فیدبک های مناسب بسیار مفید و لازم است. با اخذ فیدبک های لازم در سریعترین زمان می توان در صورت عدم موفقیت در ارائه یک موضوع و یا محتویات خاص ، اقدام به اعمال تغییرات لازم نموده تا در روند آموزش فراگیران خللی ایجاد نگردد. با برگزاری آزمون های کوتاه مدت ، می توان از روند یادگیری فراگیران نیز سریعاً آگاه و در صورت ازوم مشاوره های آموزشی و هدایت شده ای را برای آنها پیشنهاد کرد.
● برخی نکات نهایی
برای ایجاد یک دوره آموزش الکترونیکی رعایت موارد زیر پیشنهاد می گردد:
▪ انتخاب راهکارهای مناسب بمنظور استفاده بهینه و مناسب از تجهیزات سخت افزاری ، نرم افزاری و پهنای باند قبل از برنامه ریزی اندازه صفحات وب بیش از ۴۰ کیلو بایت نبوده و حداکثر زمان باز شدن یک صفحه در مرورگر کاربر حدوداً ۱۵ ثانیه باشد.
▪ استفاده مناسب از امکانات و راهنمایی های لازم در خصوص حرکت بین منابع اطلاعاتی سازماندهی شده
دوره آموزشی باید بصورت کاملاً ماژولار طراحی و هر ماژول برای استفاده زمانی بیش از ۲۰ دقیقه را بخود اختصاص ندهد. فونت های استفاده شده می باید ساده باشند.
استفاده از فونت هائی که دارای کیفیت بالای نمایشی باشند ، توصیه می گردد.
▪ استفاده از رنگ های مناسب برای زمینه و رویه (نوشته ها)
▪ استفاده از تصاویر گرافیکی ، ویدئویی و صوتی با کیفیت مطلوب
▪ استفاده مناسب و بهینه از مثال و سایر امکانات مرتبط در یک دوره آموزشی
اخذ فیدبک های لازم در سریعترین زمان از طریق برگزاری آزمون های کوتاه مدت
عدم استفاده محض از اطلاعات مبتنی بر مالتی مدیا، همواره باید یک ارتباط منطقی با محتویات دوره وجود داشته باشد. در صورت ضرورت و تشخیص می توان به همراه آموزش های الکترونیکی از برخی روش های سنتی نیز استفاده کرد.

تجارت الکترونیک که کسب و کار الکترونیک هم نامیده می شود، به معنای تبادل کالا یا خدمات از طریق ارتباطات الکترونیک است. بیش از ۳۰ سال است که تجارت الکترونیک وجود دارد، اما آشنایی عموم مردم با این مفهوم به حدود یک دهه اخیر باز می گردد. دو گونه اساسی تجارت الکترونیک وجود دارد: بنگاه اقتصادی با بنگاه اقتصادی (B۲B) و بنگاه اقتصادی با مصرف کننده (B۲C).در B۲B شرکت ها به تجارت با تهیه کنندگان، توزیع کنندگان و سایر شرکا می پردازند در حالی که در B۲C شرکت ها کالا یا خدمات خود را به مصرف کننده می فروشند. با وجودی که عموم مردم B۲C را بهتر می شناسند ، از لحاظ سود آوری B۲B شکل غالب تجارت الکترونیک است.
مفهوم تجارت الکترونیک با مفاهیم اقتصاد اینترنتی و اقتصاد دیجیتال ارتباط دارد..هر سه این مفاهیم با کانونهای توجه متفاوت ، به کاربرد فناوری های جدید ارتباطی و اطلاعاتی (ICT) در فعالیت های اقتصادی اشاره دارند.اقتصاد اینترنتی به معنای فعالیت های اقتصادی است که از طریق اینترنت یا محصولات و خدمات مرتبط با اینترنت تولید سود (بازدهی) می کنند.از اینرو تجارت الکترونیک پیش از اینترنت ، که در بخش بعدی بطور مفصل شرح داده می شود ، را نمی توان اقتصاد اینترنتی نامید.از سوی دیگر ، برخی فعالیت ها چون ایجاد اتصالات اینترنت برای مقاصد تجاری ، بخشی از اقتصاد اینترنتی است که لزوما تجارت الکترونیک به حساب نمی آید.اقتصاد دیجیتال بر پایه فناوری های دیجیتال از قبیل کامپیوتر ، نرم افزار و شبکه های دیجیتال است.در اکثر موارد اقتصاد دیجیتال همان تجارت الکترونیک است ولی تمام فعالیت های اقتصاد دیجیتال تجارت الکترونیک نیستند.برای نمونه خرید تجهیزات دیجیتال از یک مغازه خرده فروشی یک فعالیت تجارت الکترونیک نیست در حالی که مؤلفه ای کلیدی از اقتصاد دیجیتال به حساب می آید.بنا بر این با وجود اینکه تجارت الکترونیک ، اقتصاد دیجیتال و اقتصاد اینترنتی رابطه نزدیکی با هم دارند ، هر کدام به مفاهیم جداگانه ای اشاره دارند.
تجارت الکترونیک یکی از مرسوم ترین اصطلاحات عصر دیجیتال است.با وجودی که در گذشته تجارت الکترونیک بطور ساده انگارانه ای به عنوان بزرگراهی به سوی ثروت تلقی می شد ،ولی در حقیقت نحوه کسب و کار افراد را دگرگون ساخته است.تحلیلی تاریخی از تجارت الکترونیک ، بینشی به سیر تکاملی کاربرد فناوری های جدید ارتباطی و اطلاعاتی در حوزه تجارت به دست می دهد.از این گذشته تجزیه و تحلیل سیر تکاملی تجارت الکترونیک در گذشته در کنار وضعیت فعلی آن ، ما را قادر می سازد تا گرایشات آتی در تجارت الکترونیک را طرح ریزی کنیم.
● دوران طفولیت تجارت الکترونیک : پیش از ۱۹۹۵
تجارت الکترونیک با توسعه تبادل داده الکترونیک (EDI) ، که قالبی استاندارد برای تبادل اسناد تجاری از یک کامپیوتر به کامپیوتر دیگر بود ، ممکن شد.EDI در نیمه دهه ۱۹۶۰ ، زمانی که شرکت های حمل و نقل و برخی از صنایع خرده فروشی سعی در ایجاد دفاتر بدون کاغذ (Paperless)۰داشتند ، بنیان نهاده شد.EDI در اواسط دهه ۱۹۷۰ ، توسط کمیته تایید استانداردهای نمایندگان صنایع به رسمیت شناخته شد و در طول دهه های ۷۰ و ۸۰ شرکت های بیشتری شروع به تطبیق با سیستم Edi کردند.EDI به عنوان نسل اول تجارت الکترونیک به شرکت ها اجازه تبادل اطلاعات ، دریافت سفارش و انتقال الکترونیک وجوه از طریق کامپیوترها را می داد.با این حال گسترش EDI کند بود.در اواخر دهه ۸۰ کمتر از ۱ درصد شرکت ها در اروپا و ایالات متحده EDI را پذیرفته بودند.هزینه بالای اتصال به شبکه EDI و برخی مشکلات فنی ، گسترش EDI را محدود می کرد.
نسل دوم تجارت الکترونیک با تبادل کالا و خدمات از طریق اینترنت ، که در ابتدا ابزاری تحقیقاتی بود اما بطور کلی به ابزاری تجاری تبدیل شد ، مشخص می گردد.آغاز اینترنت را می توان تا دهه ۶۰ که شبکه آژانس پروژه های تحقیقاتی پیشرفته (ARPANET) ، نمونه اولیه اینترنت ، برای تحقیق در حوزه های ابر فناوری بنیانگذاری شد ، ردیابی کرد.گره های آرپانت از ۴ عدد در سال ۱۹۶۹ به ۱۵ عدد در سال ۱۹۷۱ رسید.اصطلاح اینترنت در واقع تا سال ۱۹۸۲ که گره های آرپانت به ۲۱۳ رسید ، بکار نمی رفت.پس از آن در سال ۱۹۸۳ ، پروتکل اینترنت (IP) که کامپیوترها را قادر می ساخت بطور مساوی با هم به تبادل اطلاعات بپردازند ، به تنها روش مورد تایید شده انتقال داده در شبکه تبدیل شد.در ۱۹۸۶ یک آژانس دولتی به نام بنیاد علوم ملی (NSF) ، شبکه NSFNET را با هدف فراهم کردن پیوندهای ارتباطی پر سرعت میان مراکز ابرکامپیوتری در سراسر ایالات متحده آمریکا ، ارائه کرد. بکبن(BackBone) NSFNET سنگ بنای اینترنت مبتنی بر TCP/IP شد.
تا پایان دهه ۸۰ اینترنت هنوز طبیعت غیر تجاری خود را حفظ کرده بود و تمام شبکه های آن بطور مستقیم یا غیر مستقیم بر بکبن آزاد NSFNET استوار بود.کاربران اصلی هنوز دانشمندان و مهندسینی بودند که برای دولت یا دانشگاهها کار می کردند.در حقیقت دانشگاهیان و محققین تنها کسانی بودند که توانایی استفاده از اینترنت را دارا بودند چرا که استفاده از آن نیازمند درکی پیچیده از علوم کامپیوتر و مهارت فنی سطح بالا بود.
توسعه رابط کاربر گرافیکی (GUI) و قابلیت ناوبری وب جهان گستر (www) نوع استفاده از اینترنت را تغییر داد.در اوایل دهه ۹۰ خلق زبان نشانه گذاری ابرمتن (HTML) با تعریف مکانیاب منابع همسان (URL) به وب امکان داد تا به محیطی که امروزه می شناسیم تکامل یابد. بنابراین اینترنت از قلمرو مهارت فنی خارج و برای عموم مردم بدون نیاز به درکی پیچیده از علوم و تکنیک کامپیوتر قابل استفاده شد.از همین رو، با افزایش کاربران، اینترنت برای دنیای تجارت جذاب شد.
با این حال شاید مهمترین نقطه عطف، سال ۱۹۹۱ بود.زمانی که NSFNET تصمیم گرفت تا محدودیت استفاده تجاری از شبکه را بردارد و بدین وسیله فرصت هایی برای تجارت الکترونیک گشود.خدمات و شبکه پیشرفته (ANS) که توسط IBM، شرکت ارتباطات MCI و شرکت شبکه Merit بنیانگذاری شد، برای کاربران تجاری اتصال اینترنت بدون محدودیت های دولتی در ترافیک آنلاین تجاری را فراهم آورد.علاوه بر این بخشی از درآمد این کاربردهای تجاری صرف بروز رسانی زیرساخت شبکه شد.در سال ۱۹۹۳، موزائیک، یکی از اولین مرورگرهای اینترنت ارائه شد.با رابط گرافیکی موزائیک و ازدیاد سریع آن اینترنت کاربر پسند تر و از لحاظ بصری جذاب تر شد.یک سال بعد Netscape مرورگر Navigator خود را عرضه کرد که طلیعه ورود به عصر طلایی تجارت الکترونیک شد.
● عصر طلایی تجارت الکترونیک : از ۱۹۹۵ تا ۱۹۹۹
در سال ۱۹۹۵ ANS به آمریکا آنلاین (AOL) فروخته شد .عملی که بعنوان نشانه ای از انتقال زیرساخت بکبن از حمایت مالی دولت به تجاری سازی کاملا خصوصی اینترنت تلقی شد.با قطع کمکهای مالی NSF شرکت های خصوصی نقش رهبری اینترنت را بر عهده گرفتند.در اواسط دهه ۹۰ به تدریج کاربرد تجاری از اینترنت به الگوی غالب استفاده از آن تبدیل شد. ورود اصطلاح تجارت الکترونیک به فرهنگ عموم ، نشانگر توسعه سریع کاربرد تجاری اینترنت است.
همچنین در سال ۹۵ ، Amazon.com ، بزرگترین کتابفروشی آنلاین بنیانگذاری شد و تنها یک سال بعد به یک بنگاه تجاری چندین میلیون دلاری با پایگاه داده ای با ۱/۱ میلیون کتاب قابل جستجو بوسیله عنوان ، مولف، موضوع یا کلمه کلیدی تبدیل شد.دو ماه بعد از آغاز به کار آمازون، eBay، اولین حراجی آنلاین ایجاد شد.در سال ۹۶ Dell شروع به فروش مستقیم کامپیوترهای شخصی از طریق اینترنت کرد. در سال ۱۹۹۷ دامنه تجاری (.com) به عنوان پر استفاده ترین دامنه جایگزین دامنه های آموزشی (.edu) گشت.اینترنت به فناوری با بیشترین رشد در تاریخ اقتصاد بدل گشت.در این دوره سرمایه گذاران، بنگاه های اقتصادی و مصرف کنندگان همگی مانند هم جذب تجارت الکترونیک شدند.
در طول سالهای ۹۵ تا ۹۹ شرکت های بسیاری در وب حاضر شدند و به انجام تراکنش های آنلاین پرداختند.در سال ۱۹۹۶ تراکنش های تجارت الکترونیک در ایالات متحده ۷۰۷ میلیون دلار سودآوری داشت.رقمی که در سال ۱۹۹۷ به ۲.۶ میلیارد و و در سال ۱۹۹۸ به ۵.۸ میلیارد دلار افزایش یافت.از اکتبر ۹۸ تا آوریل ۲۰۰۰ بیش از ۳۰۰ شرکت اینترنتی اعلام حضور کردند.در پایان سال ۲۰۰۰ نزدیک به ۶۰۰۰۰۰ سایت تجارت الکترونیک در ایالات وجود داشت.تبلیغات در اینترنت نیز از ۲۶۷ میلیون دلار در سال ۱۹۹۶ به ۹۰۷ میلیون در سال ۱۹۹۷ و ۳ میلیارد در سال ۹۹ رسید.فروش آمازون از کمتر از ۱۶ میلیون دلار در سال ۹۶ به ۱.۶ میلیارد در ۱۹۹۹ افزایش یافت.فروش روزانه Dell نیز از ۱ میلیون دلار در سال ۹۶ به در کمتر از ۳ سال به ۴۰ میلیون دلار افزایش پیدا کرد.
رشد تجارت الکترونیک با تغییر قوانین اینترنت مصادف بود.از اواسط دهه ۸۰ تا سال ۱۹۹۵ بکبن اصلی اینترنت شامل NSFnet ، که شبکه ای گسترده تحت حمایت بنیاد ملی علوم بود ، می شد.NSFNET بعنوان شبکه دولتی اصلی پیوند دهنده دانشگاهها و مراکر تحقیقاتی جایگزین آرپانت شده بود.در سال ۹۵ بنیاد ملی علوم تصمیم به کنار گذاشتن NSFnet و جایگزین کردن آن با یک بکبن اینترنت تجاری گرفت.در همین فرآیند NSF تصمیم گرفت تا قراردادی انحصاری با موسسه علوم اطلاعاتی (ISI) و شرکت Network Solutions برای اداره شماره های IP و خدمات ثبت دامنه از سال ۹۲ تا ۹۷ اعطا کند.در همان زمان NSF بکبن جدیدی را که خدمات شبکه بکبن بسیار پرسرعت (vBNS) که نقش آزمون اولیه نسل بعدی اینترنت را ایفا می کرد ، را پیاده سازی کرد.
در سال ۱۹۹۶، هیات بین المللی روبان آبی که بوسیله جامعه اینترنتی (ISOC) تشکیل شده بود کنترل سرویس دهنده اصلی را در دست گرفت. این سرویس دهنده یک سرویس دهنده سیستم نام دامنه (DNS) بود که به تمام دامنه های سطح بالا اشاره می کرد.همچنین کمینه بین المللی تک منظوره (IAHC) برای برنامه ریزی درباره ایجاد یک مدیریت ثبت انحصاری غیر انتفاعی تشکیل شد.با وجودی که برخی محققان DNS را منبعی عمومی می دانستند سایرین معتقد بودند چندین گروه رقیب بطور مشترک مالک این منبع بودند. در سال ۹۷ همزمان با تصمیم NSF برای خاتمه قرارداد با Network solutions ، IAHC هم منحل شد.
با افزایش فشار توجه تجاری به استفاده بدون اجازه از علائم تجاری وزارت بازرگانی ایالات متحده در سال ۹۷ گزارشی مبنی بر انتقال مدیریت DNS به یک شرکت خصوصی غیر انتفاعی منتشر کرد.شرکت اینترنتی برای نام و ارقام تخصیص یافته (ICANN) برای تغییر اساسی در قدرت کنترل اینترنت از دولت به بخش خصوصی تشکیل شد. ICANN در دو سال اول عمر خود با اتخاذ تصمیماتی چون اجازه رقابت بیشتر به ثبت کنندگان و بنیانگذاری حکمیت الزام آور در خصوص ادعاهای علائم تجاری تاثیری مهم بر توسعه تجارت الکترونیک در آن دوره داشت.
● ترکیدن حباب دات کام : ۲۰۰۰ و ۲۰۰۱
استقبال طلایی اواخر دهه ۹۰ از تجارت الکترونیک به حباب دات کام معروف شد، حبابی که در سالهای ۲۰۰۰ و ۲۰۰۱ شاهد ترکیدن آن بودیم.از دهم مارس تا ۱۴ آوریل سال ۲۰۰۰، NASDAQ ،بازار سهام ابرفناوری، کاهشی ۳۴.۲ درصدی و فهرست اینترنتی مرکب داو جونز کاهشی ۵۳.۶ درصدی را تجربه کردند.قیمت سهام تمامی ۲۰ شرکت برتر اینترنتی کاهش یافت.از آن جمله می توان به آمازون با ۲۹.۹ %، ebay با ۲۷.۹ %، Internet Capital با ۷۲.۱ % و VeriSign با ۵۹.۲ درصد اشاره کرد.این سقوط به سرعت شور و هیجان تجارت الکترونیک را آرام کرد.بسیاری از شرکت های اینترنتی مجبور شدند ارائه عمومی سهام خود را لغو کنند و شرکت هایی چون BOO.com و Value America نیز مجبور به اعلام ورشکستگی شدند.مطابق نوشته نشریه fortune در سال ۲۰۰۱، ۳۸۴ شرکت دات کام از بین رفتند.در ناحیه خلیج سان فرانسیسکو ۸۰ درصد دات کام ها در سالهای ۲۰۰۰ و ۲۰۰۱ دست از کار کشیدند و همین امر موجب از بین رفتن ۳۰۰۰۰ شغل ، که بطور مستقیم وابسته به اینترنت بودند، گشت.
بحران دات کام در سالهای ۲۰۰۰ و ۲۰۰۱ را به انتظارات غیر واقعگرایانه از تجارت الکترونیک و شرکت های اینترنتی نسبت داده اند.سهام شرکت های اینترنتی بالاتر از حد ارزشگذاری می شد.تصورات اغراق آمیز دره سیلیکون، وال استریت، روزنامه نگاران و ماموران دولت همگی منجر به تورم حباب دات کام شد.حباب بالاخره ترکید و این به معنای کاهش سرمایه گذاری ، کند شدن رشد اقتصاد و بهره وری و کاهش سود دهی بود.
کنایه آمیز آنکه با وجود ورشکستگی بسیاری از شرکت های اینترنتی میزان فروش تجارت الکترونیک در سالهای ۲۰۰۰ و ۲۰۰۱ افزایش یافت.مطابق [گزارش] وزارت بازرگانی (۲۰۰۱) میزان فروش تخمینی تجارت الکترونیک در ربع پایانی سال ۹۹ ، ۵.۲۷ میلیارد دلار بود که به ۸.۸۸ میلیلرد دلار در ربع پایانی سال ۲۰۰۰و ۱۰.۰۴ میلیارد دلار در ربع پایانی سال ۲۰۰۱ افزایش یافت.میزان فروش کلی تخمینی تجارت الکترونیک در سال ۲۰۰۱ با ۱۹.۳ درصد رشد نسبت به سال ۲۰۰۰، ۳۲.۶ میلیارد دلار بود.این افزایش میزان فروش در طول دوران بحران تجارت الکترونیک نشانگر آنست که با وجود تخمین نادرست ارزش تجارت الکترونیک و شرکت های اینترنتی در طول دهه ۹۰، تجارت الکترونیک به خودی خود همچنان زنده و در حال رشد بوده است.
● تجدید حیات تجارت الکترونیک : از سال ۲۰۰۱ تا کنون
تجارت الکترونیک پس از ترکیدن حباب هم به رشد خود ادامه داد و برخی از شرکت های اینترنتی بازمانده از بحران سالهای ۲۰۰۰ و ۲۰۰۱ به موفقیت شایان توجهی دست یافتند.بعنوان نمونه آمازون بالاترین امتیاز رضایت مشتری در طول تاریخ صنعت خرده فروشی را بدست آورد.ebay در فروش ماشین های دست دوم که در نگاه اول برای معاملات آنلاین مورد نامناسبی به نظر نمی رسد ، فروش قابل توجهی به دست آورد.وال مارت به عنوان بزرگترین خرده فروش جهان تمامی تجارت خود با تهیه کنندگان را به شبکه B۲B هدایت کرد.میزان تخمینی کل فروش تجارت الکترونیک در سال ۲۰۰۲ به ۴۵.۶ و در سال ۲۰۰۳ به ۵۴.۹ میلیارد دلار رسید.این روند در سال ۲۰۰۴ نیز ادامه یافت بطوریکه میزان فروش تجارت الکترونیک در ربع سوم سال ۲۰۰۴ نسبت به زمان مشابه در سال قبل از آن ۲۱.۵ درصد رشد داشت.
با اینحال هنوز هم تجارت الکترونیک سهم بزرگی از اقتصاد را در اختیار ندارد.فروش تجارت الکترونیک کمتر از ۲ درصد کل فروش ایالات متحده را شامل می شود.با وجود اینکه فرصت های رشد بسیاری برای تجارت الکترونیک وجود دارد ، عواملی چون دسترسی عمومی نگرانی های امنیتی و حریم خصوصی و کلاه برداری های اینترنتی توسعه آن را محدود می کنند.برای تضمین رشد مناسب تجارت الکترونیک باید توجهی درخور به این محدودیت مبذول شود.
حیات دوباره تجارت الکترونیک پس از بحران سالهای ۲۰۰۰ و ۲۰۰۱ توجه ویژه ای را به تنظیم مقررات آن جلب نمود.مسائلی چون حمایت از مصرف کننده ، موافقتنامه های کاربری ، قراردادها و حریم خصوصی در تجارت الکترونیک نگرانی های جدیدی در رابطه با قانونگذاری و تنظیم مقررات فعالیت های تجاری بوجود آوردند ، بخصوص از آنجا که تجارت الکترونیک در جهانی سازی فعالیت های اقتصادی دارای نقش قابل توجهی بود.بعنوان مثال در حالی که اتحادیه اروپا بیشتر بر حقوق مصرف کنندگان تاکید داشت ، ایالات متحده بیشتر بر محافظت از آزادی بیان و مالکیت فکری متمرکز بود.با این همه ، قوانینی چون قانون محافظت از مصرف کننده در برابر کلاه برداری های سایبر (ACPA) و قانون امضای الکترونیک در تجارت ملی و جهانی منجر به حفاظت جریان تجارت در فضای سایبر شده است.اتحادیه مالکیت فکری جهانی (WIPO) برای محافظت از مالکیت فکری در تجارت الکترونیک و کمک به تعیین حکم منازعات مربوط به نامهای دامنه سیاست حل یکنواخت منازعات نام دامنه (UNDR) را ایجاد کرد.علاوه بر این سازمان هایی چون جنبش موسیقی دیجیتال ایمن (SDMI) که متشکل از شرکت های مرتبط با فناوری اطلاعات و صنعت ضبط موسیقی است بر روی محافظت از مالکیت فکری محصولات دیجیتال کار می کنند.
همچنین مباحثاتی در مورد بازدهی مالیات-فروش در این محیط تجاری جدید بوجود آمده است.این عقیده وجود دارد که تجارت الکترونیک منجر به از بین رفتن درآمدهای ایالت و حکومت محلی گردیده چرا که نمی توان میزان فروش را بطور موثر بدست آورد و برای تراکنش های اینترنتی مالیات مناسب تعیین کرد.سازمانهایی چون اتحادیه ملی فرمانداران و کنفرانس ملی قانونگذاران ایالتی بر روی موافقتنامه موثر مالیات استفاده و فروش برای ایجاد نظام یکنواخت اداره و جمع آوری مالیات فروش از راه دور تلاش می کرده اند.همه این مثالها نمایانگر رشته ای از مباحث قانونگذاری اینترنت هستند.بهرحال با چالشهایی که تجارت الکترونیک برای سیستم قضایی سنتی ، حریم خصوصی ، امنیت معاملات ، تعرفه بندی و مالیات بوجود آورده آزمایش با احتیاط قوانین و سیاست ها برای تضمین رشد تجارت الکترونیک ضروری خواهد بود.
● گرایشات آتی در تجارت الکترونیک
تجارت سیار یا M-Commerce یکی از حوزه های مهم پیشرفت تجارت الکترونیک است.تجارت سیار به معنای استفاده از دستگاه های سیار همچون تلفن همراه یا PDA های بیسیم برای انجام معاملات تجاری است.با وجود ۱.۵ میلیارد استفاده کننده تلفن همراه در جهان و ۱۴۰ میلیون استفاده کننده در ایالات متحده تجارت سیار به جنبه ای مهم از تجارت الکترونیک بدل شده است.با تجارت سیار طبیعت دستگاه های سیار از ابزارهای فقط ارتباطی به ابزارهای تراکنشی تغییر یافته است.تجارت سیار پیش از این کاربرد های مهمی در صنایعی چون مدیریت مالی، خدمات مسافرتی و سرگرمی پیدا کرده است.تجارت سیار با قابلیت خود در تسهیل تعامل میان شرکت ها و مصرف کنندگان، ایجاد فروشگاههای مجازی سیار و ارائه کالا و خدمات مناسب مصرف کنندگان بر طبق عادت خرید آنها بصورت بلادرنگ، مورد استفاده صنایع بیشتری نیز قرار خواهد گرفت.گروه ARC تخمین زده است که حدود ۵۴۶ میلیون کاربر دستگاه موبایل در سال ۲۰۰۷ نزدیک به ۴۰ میلیارد دلار پول در تجارت سیار خرج خواهند کرد.
اقتصاد در حال جهانی شدن، فرصت های دیگری نیز برای تجارت الکترونیک بوجود آورده است.جمعیت کاربران جهانی اینترنت از هر زمان دیگری متنوع تر گردیده است.با رشد سریع کاربران اینترنت در کشورهایی به غیر از ایالات متحده، تجارت الکترونیک در مقیاس جهانی، علاوه برامکان پذیر بودن، به یک ضرورت تبدیل شده است. شرکت های پیشرو تجارت الکترونیک این مسئله را درک کرده اند. به عنوان مثال ebay خدمات چینی خود را راه اندازی کرده است که به بزرگترین سایت تجارت الکترونیک چین تبدیل شده است.آمازون به عنوان مثالی دیگر ThinkAmerican را برای ایجاد یک پورتال فرهنگی برای ترجمه و سفارشی سازی صفحات وب ژاپنی خود برای سازگارسازی با فرهنگ ژاپنی ، به خدمت گرفته است.همانطور که شرکت های پیشرو تجارت الکترونیک در ایالات متحده در حال گسترش تجارت خود به بازارهای آنسوی آبها هستند، تجارت الکترونیک در بسیاری از کشورها رونق پیدا می کند.بر طبق تحقیق Forrester Research تجارت الکترونیک جهانی در سال ۲۰۰۴ به ۶.۸ تریلیون دلار رسیده است که از این میزان ۵۰.۹ درصد مربوط به آمریکای شمالی (ایالات متحده ۴۷ درصد). ۲۴.۳ درصد آسیا/اقیانوسیه ، ۲۲.۶ درصد اروپا و ۱.۲ درصد امریکای لاتین استForrester همچنین پیش بینی کرده با وجودی که ایالات متحده و آمریکای شمالی در حال حاضر در معاملات آنلاین بیشترین سهم را دارند، در سالهای آینده کشورهای آسیایی و اروپایی در حوزه تجارت الکترونیک فعالتر خواهند شد. "جهانشمولیت" (Globality) ذاتی تجارت الکترونیک، تجارت الکترونیک را وارد فاز بعدی خود خواهد کرد.
تحقیقات قابل توجه با تمرکز بر تجارت الکترونیک به عنوان یکی از تاثیر گذارترین صورت های اقتصادی عصر ما ادامه خواهد یافت.مطالعات اقتصادی و تاریخی آثار تکامل زیرساختها ، فناوری ها ، استراتژی ها و تنظیم مقررات تجارت الکترونیک را بررسی خواهند کرد. با توسعه سریع تجارت سیار و تجارت الکترونیک جهانی، تحقیقات آینده به بررسی آثار پیشرفت در ارتباطات جهانی و ارتباطات سیار و آثار محتوا ی میان فرهنگی و پیاده سازی ان خواهند پرداخت.
● نتیجه گیری
با وجود فراز و فرود دراماتیک شرکت های اینترنتی، تجارت الکترونیک رشد مداومی در میزان فروش نشان داده است.تجارت الکترونیک آثار مهمی بر شرکت ها، مصرف کنندگان و در مقیاس بالاتر کل جامعه دارد.تجارت الکترونیک برای شرکت ها موجب بهبود بهره وری و کارآیی گشته است.علاوه بر این تجارت الکترونیک به کارمندان اجازه دسترسی بیشتر به اطلاعات و خدمات را می دهد که این امر می تواند به حفظ یک فرهنگ مشارکتی سالم کمک کند.تجارت الکترونیک برای مصرف کنندگان فراهم کننده روشی بسیار راحت برای انجام انواع معاملات تجاری در ۲۴ ساعت روز و ۷ روز هفته است.همچنین تجارت الکترونیک می تواند به فرصت ها و رشد اقتصادی جامعه شتاب بخشد و در عین حال نیزمی تواند باعث بوجود آمدن چالشها و نگرانی هایی از قبیل نظارت و حریم خصوصی گردد.
ترکیدن حباب دات کام در حقیقت باعث بوجود آمدن رویکردی عقلانی تر و پاینده تر به تجارت الکترونیک شده است. با اینحال همزمان با پیشرفت اینترنت ما به مشاهده و بررسی تغییرات در تصوری که مردم از سازمانها، معاملات و ارتباطات با تفکری دوباره در ملاحظات زمانی و مکانی فعالیت های اقتصادی دارند ، ادامه می دهیم.

در اواخر دهه 1950 میلادی اتحاد جماهیر شوروی سابق باپرتاب فضاپیمای اسپوتنیک ( spotnikc ) ثابت کرد میتواند با استفاده از موشکهای قاره پیمای خود به راحتی به تاسیسات حیاتی ایالات متحده از جمله به شبکه ارتباطی آن حمله کند. در پاسخ به این مبارزه طلبی آشکار ، آمریکا آژانس تحقیقاتی پیشرفته ( ARPA ) را زیر نظر وزارت دفاع آمریکا تاسیس کرد.هدف از تاسیس چنین موسسه ای پژوهش و آزمایش برایپیدا کردن روشی بود که بتوان از طریق خطوط تلفنی ، کامپیوترها را به هم مرتبط نمود. به طوری که حتی در صورت ازبین رفتن بخشی از مسیرها جابه‌جا یی بین مبدا و مقصد ،  اتصال قطع نشود.

این ماجرا با وجودی که بخشی ازحقایق به‌وجود آمدن اینترنت را بیان می‌کند اما نمی‌تواند تمام واقعیات مربوط به آنرا تشریح کند. باید بگوییم افراد مختلفی در تشکیل اینترنت سهم داشته اند آقای  "Paul Baran" یکی از مهمترین آنهاست. آقای Baran که در دوران جنگ سرد زندگی می‌کردمی‌دانست که شبکه سراسری تلفن آمریکا توانایی مقابله با حمله اتمی شوروی سابق راندارد. مثلا اگر رییس جمهور وقت آمریکا حمله اتمی متقابل را دستور دهد، باید از یکشبکه تلفنی استفاده می‌کرد که قبلا توسط روس‌ها منهدم شده بود. در نتیجه طرح یکسیستم مقاوم در مقابل حمله اتمی روس‌ها ریخته شد. آقایBaran  تشکیل و تکاملاینترنت را به ساخت یک کلیسا تشبیه کرد و معتقد بود، طی سال های اخیر هر کس سنگی بهپایه ها و سنگ های قبلی بنا اضافه می کند و انجام هر کاری وابسته به کارهای انجامشده قبلی است. بنابراین نمی توان گفت کدام بخش از کار مهمترین بخش کار بوده است ودر کل پیدایش اینترنت نتیجه کار و تلاش گروه کثیری از دانشمندان است. داستان پیدایشاینترنت با افسانه و واقعیت در هم آمیخته شده است.

در اوایل دهه 60 میلادیآقای Baran طی مقالاتی پایه کار اینترنت امروزی را ریخت. اطلاعات و داده‌ها به صورتقطعات و بسته های کوچکتری تقسیم و هر بسته با آدرسی که به آن اختصاص داده می‌شود بهمقصد خاص خود فرستاده می‌شود. به این ترتیب بسته‌ها مانند نامه‌های پستی می تواننداز هر مسیری به مقصد برسند. زیرا آنها شامل آدرس فرستنده و گیرنده هستند و در مقصدبسته‌ها مجددا یکپارچه می‌شوند و به صورت یک اطلاعات کامل درمی‌آیند.

آقایBaran  طی مقالاتی این چنینی ساختمان و ساختار اینترنت را پیش‌گویی کرد. اواز کار سلول های مغزی انسان به عنوان الگو استفاده کرد، او معتقد بود: وقتیسلول‌های مغزی از بین بروند، شبکه عصبی از آنها دیگر استفاده نمی کند و مسیر دیگریرا در مغز انتخاب می‌کند. از دیدگاه وی این امکان وجود دارد که شبکه‌ای با تعدادزیادی اتصالات برای تکرار ایجاد شوند تا در صورت نابودی بخشی از آن، همچنان به صورتمجموعه ای به هم پیوسته کار کند. تا نیمه دهه 60 میلادی کسی به نظرات او توجه‌اینکرد.

در سال 1962 نخستین ایده ها در مورد شبکه های ارتباطی مبتنی بر فناوری راه گزینی بسته ای مطرح  شد و در سالهای بعد در ARPA تحقیقات تکمیلی روی آن انجام شدند

 در سال 1965 نیروی هوایی آمریکا و«آزمایشگاه های بل» به نظرات Baran علاقه‌مند شدند و پنتاگون با سرمایه‌گذاری در طراحی و ساخت شبکه ای براساس نظریاتاو موافقت کرد.

ولی آقایBaran  بنا به دلایلی حاضر با همکاری بانیروی هوایی آمریکا نشد. در این میان دانشمندی با نام تیلور (Tailor) وارد موسسهآرپا (ARPA) شد. او مستقیما به آقای هرتسفلد رییس موسسه پیشنهاد کردARPA هزینه ایجاد یک شبکه آزمایشی کوچک با حداقل چهار گره را تامین کند که بودجه آن بالغبر یک میلیون دلار می‌شد. این شبکه در آغاز چهار رایانه متفاوت را در چهار دانشگاه مختلف آمریکا با استفاده از خطوط تلفن به هم مرتبط می ساخت. او موفق شد در سال 1966، دو کامپیوتر را در شرق و غربآمریکا به هم متصل کند.

ARPA NET که در حقیقت هسته اصلی اینترنت امروزی است بعدها در دهه 70 و 80 گسترش قابل توجهی پیدا کرد. در دهه 70 میلادی علاوه بر گسترش ARPA NET شبکه های مستقل دیگری نیز مانند USE NET , BIT NET به وجود آمدند و پروتکل های مختلفی برای پست الکترونیکی ، انتقال فایل و ترمینال راه دور تعریف شد و با تولید نرم افزارهای مناسب ، این خدمات روی این شبکه ها به کار گرفته شد.

در سال 1982 مجموعه پروتکل های TCP/IP بعنوان تنها پروتکل های ارتباطی مورد نیاز در ARPA NET انتخاب شدند. این تقسیم در حقیقت تعیین استانداردی برای سایر شبکه های متصل به ARPA NET بود و استفاده از واژه اینترنت به مفهوم شبکه ای از شبکه ها را متداول ساخت. شبکه ای هایی که یا خود از پروتکل TCP/IP استفاده می کنند یا امکان محاوره با شبکه های مبتنی بر TCP/IP را دارند.

در سال 1986 ، بنیاد ملی علوم آمریکا ( NSF ) تصمیم به ایجاد مراکزی از ابر رایانه ها گرفت و برای دسترسی تمام پژوهشگران به این مراکز اقدام به ایجاد شبکه ستون فقراتی کرد که NSF NET نامیده شد و از فناوری ARPA NET برای شبکه سازی سود میبرد که بعدها ستون فقرات اینترنت قلمداد شد.

در سال 1992 ، موسسه بین المللی ای با نام انجمن اینترنت ( ISOC ) تاسیس شد.وظیفه اصلی این موسسه نظارت و ارزیابی وضعیت اینترنت و تدوین استانداردهای مورد نیاز و دردسترس بودن اینترنت است.

درسال 1993 که سرعت ستون فقرات به 45 mbps رسید NFS مرکز اطلاعات اینترنت ( INTER NIC ) را تاسیس کرد که وظیفه آن نظارت بر توزیع اسامی و آدرس های اینترنت و عرضه خدمات اطلاعاتی و آموزشی مورد نیاز جامعه اینترنت بود. در همین سال سیستم های مرورگر اطلاعات چون web-gopher , archie  متولد شدند که با خود قابلیت های جدیدی را به همراه آوردند.

بزرگترین جهش در وب با عرضه نرم افزار موزاییک" mosaic" که نخستین برنامه مرورگر وب گرافیکی بود به وجود آمد.

برنامه موزاییک محصول تلاشدانشجویان و استادان بخش "مرکز ملی کاربردهای ابر کامپیوتر " در دانشگاه ایلینویزامریکا بود. برای نخستین بار موزاییک امکانات اشاره و کلیک (به وسیله موش) را فراهمکرد. کاربران می توانستند صفحات وب (web page) یا مجموعه ای از متن و گرافیک راکنار هم بگذارند تا هر کسی که میخواست انها را بتواند روی اینترنت ببیند. وقتی باموش روی کلمه ها یا تصاویر خاصی که hyper link نامیده میشد کلیک میکردند برنامهموزاییک به طور خود کار یک صفحه دیگر باز میکرد که به کلمه یا تصویر خاص و کلیک شدهاختصاص داشت. بهترین بخش این سیستم انجا بود که hyper link ها میتوانستند به صفحاتیروی همان کامپیوتر یا هر کامپیوتر دیگر اینترنت با خدمات وب اشاره کنند. صفحات وبهر روز متولد میشدند و مفهوم موج سواری یا surfing  روی وب متولد شد.

موزاییک و جانشینان آن مانند navigator محصول شرکت " نت اسکیپ " اینترنت را از قلمرو علمی به میان مردم آوردند. میلیون هاانسانی که از اینترنت استفاده میکنند نیازی ندارند که نکات فنی مانند TCP/IP رابدانند . امروزه شرکتهای خدمات دهنده اینترنت یا ISP این کار را به عهده دارند.

از این میان سرویس web با تمام ملحقاتش اکنون پر طرفدارترین و جذاب ترین پدیده اینترنت است.

در سال 1995، NSF سیستم شبکه با ستون فقرات بسیار سریع  ( VBNS ) را جایگزین NSF NET کرد و فراهم کنندگان خدمات اینترنت مسئولیت برقراری ارتباط متقاضیان با اینترنت را در نقاط مختلف جهان بر عهده گرفتند.

در حال حاظر خدمات اینترنت به اکثر کشورهای جهان گسترش یافته و هزاران رایانه میزبان با سرور در سراسر دنیا به سرویس دهی به کاربران اینترنت مشغول هستند. کارشناسان تعداد رسمی کاربران اینترنتی را در سال 2000 ، پانصد میلیون نفر اعلام کرده بودند.کاربران اینترنت در سال 2008 از مرز یک و نیم میلیارد نفر گذشت.اطلاعات تازه‌ای که در پایگاه اینترنتی اتحادیه بین‌‌المللی ارتباطات دوربرد (ITU) منتشر شده است، نشان می‌دهد تعداد کاربران اینترنت از یک میلیارد و هشتصد و شصت میلیون نفر در پایان سال 2009 به دو میلیارد و هشتاد میلیون نفر در پایان سال 2010 افزایش یافته است. در حالی که جمعیت جهان از شش میلیارد و هشتصد میلیون نفر فراتر رفته است، از هر سه نفر، تقریبا یک نفر کاربر اینترنت است.پنجاه و هفت درصد کاربران اینترنت در کشورهای در حال توسعه هستند.

فرم امروزی اینترنت مدیونهمکاری تمام کاربران اینترنت در سرتاسر جهان است که با این تصور که اطلاعات موجوددر سطح جهان را به راحتی با یکدیگر مبادله کنند. این تصوری بود که آقایBaran از اینترنت داشت و امیدواریم در آینده نیز تکامل اینترنت در این مسیرباشد.

استفاده شده از کتاب : شبکه های کامپیوتری تالیف دکتر داود کریم زادگان مقدم  

مقدمه

حدود 28 سال پيش بود كه اينترنت متولد شد . در آن زمان ، يعني سال 1983 پروتكل استاندارد TCP/IP كه امكان ايجاد ارتباط میان شبكه ها و تبادل اطلاعات ميان آن ها را فراهم مي كرد ، متولد شد . وزارت دفاع آمريكا كه شبكه‌اي با نام آرپانت (  Arpanet) را براي پروژه هاي تحقيقاتي ايجاد كرده بود ، با استفاده از اين پروتكل ، امكان دسترسي دانشگاهي را به آرپانت فراهم كرد و از آن زمان بود كه آرپانت با نام اينترنت شناخته شد .

امروزه نسل هاي مختلف كاربران از پدر بزرگ ها تا نوه ها در كنار هم به كار با اينترنت مي پردازند و هر يك به اندازه توان خود از آن استفاده مي كنند ؛ اما به نظر مي رسد اين شبكه جوابگوي همه ی نياز ها و برنامه هاي كاربردي كاربران نيست . زماني كاربران تنها با خطوط تلفني و به شكل Dial upبه شبكه متصل مي شدند و آنچه ارائه مي شد نيز از طريق عرض باند اين خطوط قابل دسترس بود ، اما به تدريج با ورود برنامه هاي كه سعي دارند به شكلي ابعاد مختلف زندگي مجازي فرد اعم از تحصيل ، كار و حتي خدمات پزشكي را فراهم كنند ، به نظر مي رسد اين شبكه نه از نظر سرعت و نه قابليت اطمينان و كيفيت قابل استفاده نيست . به همين دلايل بود كه از سال 1996 گروهي از دانشگاه‌ ها گرد هم آمدند تا به فكر اينترنت آينده باشند . شبكه اي كه بتواند پاسخگوي نياز انسان فردا باشد ؛ شبكه اي با نام اينترنت 2 !

تعریف اینترنت 2

           ·تکنولوژی Grid" "که در سال 1996 اولین گام‌های آن درجهت اینترنت نسل بعد برداشته شد، حاصل تلاش دسته جمعی دولت آمریکا، دانشگاه‌ها و مراکز علمی و نیز شرکت‌های خصوصی‌ای نظیر "لوسنت، سیسکو و لورتل" است. این پدیده با برخورداری از بهترین و سریع‌ترین امکانات جست و جو ، سرعت بسیار بالا و داشتن امکانات قوی برای هر نوع تحقیق علمی، جایگزین درست اینترنت در پنج سال آینده خواهد بود

           ·در واقع اينترنت 2 يك شبكه نيست . اينترنت 2 يك كنسرسيوم است كه در حال حاضر 220 دانشگاه در آن عضويت دارند و سعي دارند با مشاركت صنعت و دولت ، فناوري ها و كاربرد هاي شبكه پيشرفته را براي تحقيق توسعه دهند و در واقع ايجاد شبكه اينترنت آينده را سرعت و شتاب بيشتري ببخشند . در واقع اينتنرت 2 امكان همكاري مجدد دانشگاه ‌ها ، صنايع و دولت را فراهم كرده است . مجموعه هايي كه اينترنت فعلي را در ابتداي كار پرورش دادند . مجري اينترنت 2 ،

UCAID يا university corporation for advanced internet Development   است .

           ·تكنولوژي Grid مجموعه‎اي از نرم‎افزار، سخت‎افزار و جريان‎هاي اطلاع‎رساني است كه به كاربر كمك مي‎كند تا از بانكهاي اطلاعاتي پراكنده استفاده كامل و هم ‎زمان كند.

           ·کنگره اینترنت 2 کنگره ای غیر انتفاعی بوده که مرکز آن در آمریکا است.  این مجموعه توسط 208 دانشگاه تحقیقاتی آمریکا با همکاری بیش از 70 شرکت و نزدیک به 50 نمایندگی دولتی، آزمایشگاه و سازمان و بیشتر از 45 شریک بین المللی  که در جهت توسعه و به کار گیری  فناوری پیشرفته شبکه اینترنت برای آینده فعالیت می کنند برای تسریع خلق اینترنت دنیای فردا تشکیل شده است. به منظور توان مند ساختن محققین، دانشمندان و دانشجویان به مشارکت بیشتر در این امر، اینترنت  2 شبکه ای با عملکرد بسیار بالا را در سراسر آمریکا به نام آبیلن گسترش داده است. این شبکه توانسته است 240سازمان عضو آن و 34 شبکه آموزش ایالتی را به یکدیگر ارتباط داده و چنین ارتباطی را بین شبکه های تحقیقاتی کشور های دیگر نیز بوجود آورده. آبیلن مجهز به آخرین دست آورد های مهندسی شبکه بوده و به همین دلیل سرعت این شبکه هزاران بار بیشتر از اینترنت پر سرعت موجود در منازل است.

معایب اینترنت فعلی

تكنولوژي امروز اينترنت با مشكلات متعددي مواجه است و موانع زيادي در سر راه توسعه سيستم فعلي وجود دارد.

                        ·بسياري از كاربران داراي اتباطات Dial up كند مي‎باشند

                        ·همچنين آدرسهاي اينترنت اكنون رو به اتمام است.

            ·اينترنت كنوني از پروتكل IPV4 استفاده مي‎كند كه بيش از 25 سال عمر دارد. اما اكنون اين پروتكل به آخر عمر خود رسيده است. يك مشكل عمده، تعداد محدود آدرسهاي IPV4 جهت پشتيباني از اينترنت كنوني و اينترنت آينده مي‎باشد.

                        ·يكي ديگر از مشكلات شبكه فعلي اينترنت ، محدوديت تعداد كاربران معتبر به علت محدوديت تعداد IP است

                        ·اينترنت كنونى قابليت اجراى برنامه هاى كاربردى نسل بعد را ندارد و در حال جان كندن است.

                        ·سرعت بسیار پایین انتقال اطلاعات در پایگاه اینترنت فعلی

مزیت اینترنت 2

درحقيقت مى توان گفت اينترنت 2 براى سه منظور مهم طراحى شده است:

۱- افزايش پهناى باند اطلاعاتى (Band width)

۲- چندكاره بودن شبكه (Multi task)

۳- امنيت بالاى دريافت و اجراى اطلاعات (Securiety)

افزايش پهناى باند

اگر جزو كاربران اينترنت كنونى هستيد، حتماً از كندى سرعت اينترنت شاكى و گله مند هستيد. شما در بهترين حالت dial up سرعتى حدود 56kbps را خواهيد داشت و در صورت استفاده از سرويس هاى ADSL اين سرعت افزايش يافته و تا ۵۱۲mbps و يا بيشتر هم خواهد رسيد (البته با افزايش هزينه هاى شما) - ممكن است سرعت دريافت و ارسال اطلاعات براى شما اهميت حياتى داشته باشد - در اين موقع مجبور خواهيد بود كه بيشتر هزينه كرده و به سراغ سرويس هاى vsat برويد كه بعد از گرفتن مجوزهاى لازم، اين سرويس براى شما فعال خواهدشد و البته هزينه هاى زيادى را نيز بايد براى استفاده از اين سرويس به صورت ماهيانه پرداخت كنيد.

مواردى كه در بالا عنوان شد تنها گوشه هايى از مشكلات دستيابى به اينترنت كنونى است، يكى از مهم ترين اهداف اينترنت2 دستيابى به پهناى باند بيشتر براى كاربران است كه همزمان با افزايش سرعت دريافت و ارسال اطلاعات درخواستى، پهناى باند تخصيص يافته به كاربران و مشتركان نيز در اين سرويس افزايش پيداكند.

تد هانس : مدير اينترنت 2 در اين باره مي گويد : زير ساخت اينترنت 2 مي تواند ميليارد ها بيت اطلاعات را در هر ثانيه جا به جا كند كه اين سرعت حدود 300 هزار برابر بيش از سرعتي است كه ما در حال حاضر در خانه استفاده مي كنيم .سرعتی معادل 4/2 Gbps

با چنين سرعتي است كه بسياري از تلاش ها به نتيجه مي رسد . كتابخانه هاي ديجيتالي شامل صوت و تصوير روي چنين بستري مفهوم واقعي خود را پيدا مي كنند . و كاربران مي توانند به راحتي به دريافت و تبادل اطلاعات صوتي و تصويري بپردازند . آزمايشگاه‌ هاي مجازي نيز مي توانند محقق شوند و متخصصان و محققان در گوشه گوشه دنيا روي پروژه هاي مشترك به همكاري با يكديگر بپردازند . در واقع محيط كار مجازي بهتر شكل پيدا مي كند و افرادي كه از نظر جغرافيايي كيلومتر ها از هم فاصله دارند در يك اتاق مجازي دور هم جمع مي شوند و پروژه هاي مشتركي را به انجام مي رسانند . پزشكان نيز روي چنين شبكه اي به راحتي مي توانند عمل جراحي از راه دور و حتي با هزاران كيلومتر فاصله را انجام دهند . در حال حاضر هسته اصلي اين شبكه با نام Abilene ايجاد شده است كه امكان گسترش و توليد برنامه هاي كاربردي جديد را فراهم مي كند .

چند كاره بودن شبكه

تنها مزيت اينترنت 2 در افزايش پهناى باند خلاصه نمى شود. آيا نمى توان از سرعت و قدرت رايانه ها در مواقعى كه كاربران با آن كارى انجام نمى دهند براى انجام امور محاسباتى دقيق و سريع بهره گرفت؟

در اينترنت 2 امكانى فراهم شده است تا كاربران در صورت تمايل و اعلام آمادگى شخصى جهت دراختيار گذاشتن منابع سخت افزارى خود در شبكه به صورت رايگان قادر به انجام اين كار باشند.

كافى است كه شما با وصل شدن به آدرس يك پايگاه اينترنتى كه از پروتكل هاى اينترنت 2 پشتيبانى مى كند، Screen saver دلخواه خود را نصب كرده و در مواقعى كه از رايانه خود استفاده نمى كنيد به ساير كاربران اجازه دهيد كه از منابع سخت افزارى رايانه شما جهت پردازش هاى سنگين استفاده كنند و درحقيقت رايانه خود را درمواقع بيكارى وقف امور پژوهشى و تحقيقاتى كنيد تا شما نيز در پيشرفت علم نقشى برعهده داشته باشيد و نيز با ايجاد امكان استفاده از منابع سخت افزارى ساير رايانه ها، رايانه خانگى خود (pc) را به ابرقدرتى بى رقيب تبديل كنيد.

امنيت بالاى دريافت و ارسال

اينترنت فعلى با مشكلات امنيتى بسيارى دست به گريبان است. هكرها، فيشرها و غيره همواره در كمين نشسته اند تا در صورت كوچك ترين غفلت شما و يا سرويس دهنده شما اطلاعات شما را دزديده و به حراج بگذارند.

هر از چندگاهى نسخه هاى اصلاح شده آنتى ويروس ها، آنتى اسپم ها، آنتى تروژن ها و غيره برروى شبكه دراختيار كاربران قرارمى گيرد و شما مجبور خواهيدبود براى در امان ماندن از شر اين ميهمان هاى ناخواسته آنتى ويروس خود را به روز كنيد (up to date)، با هكرها چه مى كنيد؟ هكرها هميشه يك قدم از شما جلوتر هستند و هر زمان كه اراده كنند سدهاى پولادين را شكسته و به web site شما نفوذ خواهندكرد و اطلاعات شما را در چشم برهم زدنى به يغما مى برند. براى جلوگيرى از نفوذ اين دزدان دنياى ديجيتال چه فكرى كرده ايد؟

اينترنت 2 سعى كرده است تا حدودى مشكلات امنيتى موجود در اينترنت كنونى را برطرف نمايد و با شش بخشى شدن آدرس هاى اينترنتى تا حدودى امنيت در شبكه ها بالاتر خواهد رفت و از نفوذ هكرها نيز جلوگيرى به عمل خواهدآمد .

کاربرد های اینترنت 2

کاربردهای شبکه ای

           ·کاربردهاي پيشرفته شبکه: موجب تشريک مساعي بين مردم مي‌شود و دسترسي تعاملي را به اطلاعات و منابع فراهم مي‌کند که اين کار در اينترنت تجاري امروزه ممکن نيست. به‌عنوان مثال يادگيري تعاملي از راه دور، دسترسي به ابزارهاي منحصر به‌فرد علمي از راه دور، دستيابي بلادرنگ (Real-Time) به ديتا‌بيس‌هاي بزرگ و جريان ويدئو با وضوح بالا همگي با استفاده از شبکه‌هاي با عملکرد بالا ممکن مي‌شوند.

           ·قابليت‌هاي جديد شبکه‌اي: مانند کيفيت خدمات QOS)،Multi Casting و IPV6 )به‌طور پويايي در شبکه‌هايي که به‌وسيله اعضاي اينترنت2 استفاده مي‌شوند، آزمايش و به‌کار گرفته شده‌اند. اين قابليت‌ها هم از کاربردهاي پيشرفته شبکه امروزي پشتيباني مي‌کند و هم باعث توانمندسازي اينترنت تجاري فردا خواهد شد و عملکرد قابل اطميناني را که کاربردهاي پيشرفته نيازمند آن هستند فراهم کند.

           ·ميان‌افزار (Middleware): (يا پشت‌صحنه نرم‌افزار) که امنيت، دايرکتوري‌ها و ديگر سرويس‌هاي مورد نياز کاربردهاي پيشرفته شبکه را فراهم مي‌آورد. در اينترنت امروز، کاربردها بايد خود اين سرويس‌ها را فراهم کنند که منجر به استاندارد‌هاي ناسازگار و رقابتي مي‌شود. با گسترش و ترويج استانداردسازي و قابليت عملکرد متقابل، ميان‌افزار (Middleware) به‌کارگيري کاربردهاي پيشرفته شبکه را بسيار سهل‌تر خواهد کرد.

           ·شبکه‌هاي با عملکرد بالا: پرديس‌ها و لابراتوارهاي بيش از 200 دانشگاه عضو را به هم پيوند مي‌دهد. شبکه‌هاي با عملکرد بالا که در پروژه‌ اينترنت2 مشارکت دارند، محيطي را فراهم مي‌کنند که در آن کاربردها و قابليت‌هاي جديد شبکه مي‌توانند آزمايش و به‌کار گرفته شوند.

کاربرد های تجربی

برخي كاربردهاي تجربي قابل انجام با استفاده از تكنولوژي اينترنت 2 عبارتند از:
- پزشكي: تصوير برداري سه‎بعدي از مغز و معاينه تخصصي پزشكي از راه دور.
- تكنولوژي‎هاي سرگرمي: ارائه تصاوير ويدئوئي پيشرفته ديجيتال بصورت ارتباط دوطرفه.
- آموزش از راه دور: ايجاد امكانات آموزشي زيادي بين دو انستيتوي به لحاظ جغرافيايي دور از هم و برهم كنش بلادرنگ بين دانشجويان و اساتيد.
- اختر شناسي: كنترل تلسكوپ از راه دور و مشاهده اطلاعات دريافت‎شده از طريق تلسكوپ
ارتباط دوطرفه از راه دور يكي از ويژگيهاي كليدي اينترنت 2 مي‎باشد.در واقع اينترنت 2 يك رسانه آموزشي عملي بسيار قدرتمند مي‎باشد و براي سازمانها و موسسات تحقيقاتي، سازمانهاي انرژي اتمي، بخشهای مرتبط با فيزيك، شيمي وزيست‎شناسي بسيار كارايي دارد. اينترنت 2 مي‎تواند يك روز تبديل به اينترنت مورد استفاده توسط تمام مردم گردد

ایجاد ارتباط دوسویه از راه دور از جمله ویژگی‌های کلیدی این فن‌آوریست که آن را به یک رسانه‌ی آموزشی قدرتمند تبدیل کرده است. این ویژگی منحصربه‌فرد، کارایی بسیار بالایی را برای سازمان‌ها و مؤسسات تحقیقاتی، سازمان‌های انرژی اتمی، بخش‌های مرتبط با فیزیک، شیمی و زیست شناسی به‌همراه داشته است.

فرایند اینترنت 2

سه نوع اصلی این پدیده‌ی تکنولوژیک "شبکه"های اطلاعاتی ، "شبکه"های جستجو در پایگاه اطلاعاتی بدون اجازه و "شبکه"های محاسباتی به شمار می‌آیند. "شبکه"های اطلاعاتی یا Data Grid"" کار ذخیره سازی اطلا‌عات و سپس ارائه آن به کاربران را به‌عهده دارند. کاربران این سیستم‌ها بدون آگاهی از موقعیت جغرافیایی و مکانی این اطلاعات، قابلیت دسترسی به آن را دارند. فرض کنید دو دانشگاه در دو سوی دنیا بر روی یک مطلب علمی ‌مشترک تحقیق می‌کنند. هر یک از آن‌ها اطلاعات خاص خود را ذخیره و قابلیت دسترسی یکدیگر را به ‌برخی از ‌این اطلاعات (نه تمامی‌آن) فراهم می‌کنند. این دانشگاه‌ها می‌توانند از یک "Data Grid" استفاده و اطلاعات خود را با ضریب امنیتی بالایی با هم به‌اشتراک بگذارند. در این نوع "شبکه" دستگاه‌های متصل به‌سیستم، نیاز به‌قدرت زیاد ندارند و فقط مسئول به ‌اشتراک گذاشتن اطلاعات هستند. اما "شبکه"های محاسباتی یا Computational Grid از آن جا که نیاز زیادی به ‌قدرت پردازنده‌ها دارند، باید از ماشین‌هایی با قدرت بسیار بالا استفاده کنند. سیستم‌های جوینده منابع یا "Scavenging Grid" نیز نوع دیگری از "گرید" است؛ که به ‌صورت مداوم به‌دنبال ظرفیت‌ها، منابع آزاد و چرخه‌ی پردازنده (CPU Cycle) کامپیوترهای متصل به "شبکه" است؛ تا از این منابع با کسب اجازه‌ی قبلی صاحبان این کامپیوترهای شخصی، استفاده بهینه کند.

با استفاده از Grid Computing در یک سازمان یا مؤسسه بزرگ می‌توان از منابع بی‌‌استفاده کامپیوترهای سازمان، استفاده مطلوبی داشت؛ و در عین حال سرعت پردازش اطلاعات در سیستم‌هایی که با کمبود حافظه مواجهند را جبران نمود. از طرف دیگر، سرعت نرم‌افزارهایی که از این منبع بزرگ سخت‌افزاری استفاده می‌کنند، بسیار بالا خواهد بود. درنتیجه می‌توانیم نرم‌افزارهایی با قابلیت‌های بالاتر فراهم و منابع بیشتری را در اختیار استفاده‌کنندگان قرار دهیم.  "شبکه"های محاسباتی مزایای زیادی برای مدیران و برنامه‌نویسان به همراه دارد. آنان با دسترسی آسانتر به اطلاعات قادر به اجرای برنامه‌هایی خواهند شد، که نیاز به ‌حافظه زیادی دارد. ‌سازمان‌ها و شرکت‌های بزرگی که دربخش" IT" سرمایه گذاری قابل توجهی کرده‌اند نیز، حداکثر استفاده را از سیستم های خود به‌کار خواهند گرفت.

در اينترنت 2 فرايندهاى زيادى وجودخواهدداشت. اما سه فرايند اصلى اين پديده تكنولوژيك عبارتند از:

۱- شبکه های اطلاعاتى (Data grid)

۲- شبکه های جستجو در پایگاه اطلاعاتی بدون اجازه  (Scavenging Grid)

۳- شبکه های محاسباتى (Computing Grid)

* Data grid

اين شبکه ها وظيفه ذخيره سازى اطلاعات و سپس ارائه آن به كاربران را برعهده دارند.

مشتريان اين گريدها بدون توجه به موقعيت مكانى قابليت دسترسى به اين اطلاعات را دارا خواهندبود.

در اين نوع شبکه ها دستگاه هايى كه با سيستم ارتباط دارند مسئول به اشتراك گذارى اطلاعات هستند.

Scavenging Grid

اين شبکه ها به صورت مداوم به دنبال ظرفيت هاى خالى در اينترنت هستند تا از منابع آزاد درجهت پردازش هاى سنگين بهره بگيرد و البته با كسب اجازه قبلى از صاحبان سيستم ها .

Computing Grid

اين شبکه ها كه بعضى آن را جزیى از scavenging Grid مى دانند، وظيفه استفاده از منابع بلااستفاده رايانه هاى شخصى را در جهت پردازش هاى نرم افزارى برعهده دارد و سرعت پردازش اطلاعات در اين سيستم ها افزايش چشمگيرى خواهدداشت و لذا مى توانيم نرم افزارهاى سنگين را برروى رايانه هاى قديمى اجرا كرده و نياز به ارتقاى سيستم ها تا حدودى كاهش پيداخواهدكرد .

برخي سؤالات متداول در مورد اينترنت2

چرا دانشگاه‌ها هدايت اينترنت2 را به‌عهده گرفته‌اند؟

دانشگاه‌ها تنها واجدين شرايط براي تعيين اهداف اينترنت2 هستند، چراکه آن‌ها هم متقاضي انواع کاربردهاي اينترنت2 هستند و هم افراد مستعد براي اجراي اين پروژه را تامين مي‌کنند. ماموريت‌هاي تحقيقاتي و آموزشي دانشگاه‌ها به‌طور روزافزون نيازمند تشريک مساعي پرسنل و سخت‌افزارهايي است که در پرديس دانشگاه‌ها در سراسر کشور پراکنده‌اند و اين دقيقا همان وظيفه‌اي است که کاربردهاي اينترنت2 به‌دنبال آن است. در عين حال افراد مستعد و متخصص در زمينه کامپيوتر و شبکه در دانشگاه‌هاي عضو اينترنت2 بي‌همتا هستند. دانشگاه‌ها تاريخ طولاني در توسعه شبکه‌هاي تحقيقاتي پيشرفته و به‌کارگماري آن‌ها داشته‌اند. اين ترکيب نيازها و منابع، يک مجموعه کاملي را براي توسعه نسل جديد قابليت‌هاي اينترنت فراهم مي‌کند.

بازيگران اصلي اينترنت2 چه كساني خواهندبود؟

 شايد اين پرسش از پرسش‎هاي پيش مهم‎تر باشد. UCAID نيروي پيش‎برنده و اينترنت2 است. ائتلاف نامبرده مسؤول طراحي و ساخت شبكه Abilene است. مؤسسه ملي علوم در آمريكا (NSF ) نخستيم آژانس دولتي است كه كمك‎ها و امتيازاتي را در اين زمينه براي مؤسسات پژوهشي فراهم كرده است. NSF با MCI براي توليد VBNS شالوده ابرسريع اينترنت2 همكاري كرده است. همچنين هم اكنون دانشگاه كاليفرنياي جنوبي به طور كامل به شبكه اينترنت2 اتصال دارد .

هم اكنون اگر شما علاقه مند به برقراري ارتباط از طريق اينترنت 2 هستيد بايد در يكي از معدود جاهايي از دنيا باشيد كه از اين طريق به اينترنت متصل‎اند. (مانند دانشگاه كاليفرنياي جنوبي) البته يك راه بسيار ساده هم وجود دارد و آن اينكه شما از طريق اتصال معمول اينترنت خود نشاني :

 http://www.ucberkley– machine–name. Edu را تايپ كنيد. با اتصال به پايگاه مذكور اطلاعات از كانال اينترنت2 به شما ارسال خواهد شد. در واقع از ديد شما اين سايت هيچ تفاوتي با سايت‎هاي معمولي نخواهد داشت و شما سايت مذكور را مانند هر سايت معمولي ديگر ارزيابي خواهيد كرد. اين بدان معنا است كه روند تبديل اينترنت1 به اينترنت2 روندي تدريجي و كاملاً سازگاربا شبكه‎هاي كنوني است.

                     ·وضعيت درباره موسسات آموزشي که عضو اينترنت2 نيستند چگونه خواهد بود؟

دروازه شرکت در اينترنت2 روي هر دانشگاهي که تعهد دهد تسهيلات پرديس خود را در اختيار توسعه کاربردهاي پيشرفته قرار دهد، باز است. سرمايه‌گذاري لازم براي برآورده کردن اين الزامات و تعهدات ممکن است بيشتر از آني باشد که بسياري از موسسات در حال حاضر بتوانند از پس آن برآيند. هزينه تکنولوژي استفاده شده در اينترنت2 با ورود هر موسسه آموزشي کاهش مي‌يابد. پانزده سال پيش اتصال به اينترنت به گراني شرکت در حال حاضر در اينترنت2 بود. با افت قيمت‌ها، تلاش شرکت‌کنندگان اوليه در تحقيقات شبکه به‌منظور رساندن آن به همه مجامع آکادميک گسترش يافت. به‌کارگيري تکنولوژي اينترنت2 از چنين الگويي تبعيت مي‌کند .

Next Generation Internet (NGI(

پروژه دیگری که در مورد شبکه اینترنت پیاده سازی شده است پروژه ای تحت عنوان اینترنت نسل آینده می باشد .این برنامه تحقیق و توسعه دولت فدرال ایالات متحده آمریکا برای فراهم کردن بستری برای کاربردهایی است که نیاز به شبکه ای پیشرفته دارند .این پروژه شاید از نظر محتوایی شبیه اینترنت2 باشد اما این پروژه مختص خود ایالات متحده آمریکا و سازمان های آن کشور است .

بدلیل اینکه در این پروژه کاربردهای دولتی هم مد نظر قرار گرفته است تمرکز بیشتر روی قابلیت  اطمینان ،قدرت ،امنیت ،کیفیت خدمات و همچنین تخصیص مناسب پهنای بوده است.

- رابطه بين اينترنت نسل آينده( NGI (Next Generation Internet و اينترنت2 چيست؟

اينترنت2 توسط دانشگاه‌ها هدايت مي‌شود در حالي که اينترنت نسل آينده (NGI) توسط دولت فدرال هدايت مي‌شود. اما اين دو در بسياري از حوزه‌ها با هم کار مي‌کنند. از آن‌جا که اينترنت2 در ميان اعضاي دانشگاهي توسعه‌يافته و برنامه‌هاي NGI در آژانس‌هاي دولت فدرال پيش مي‌رود.

تنظیم کننده  :

 مهران تاجور– دانشجوی رشته ی مدیریت  بازرگانی  دانشگاه مازندران – ورودی 85

Email : m_tajvar20@yahoo.com                                   Gmail : tajvar20.m@gmail.com

منابع و مأخذ

سایت روزنامه همشهری  June 2008 20

شبکه فن آوری اطلاعات ایران ،سه شنبه 19بهمن 1382

پایان نامه آقای محمد حسین افتخاری خرداد 86(اینترنت آینده)

www.internet2.edu

www.nre.nasa.gov

www.bbc.co.uk/tech

www.ITiran.com

 منبع: تحقیق:امیری ۸۹

از هستی خویشتن گذر باید کرد      زین دیو لعین صرف‌نظر باید کرد

گـر طـالب دیـدار رخ محبـوبـی      از منـزل بیگانه سفـر بایـد کـرد

شهادت هنر مردان خدا و راز سربه مهری است میان عاشق و معشوق. رخشان چراغی است در امتداد نگاه افلاکیان خاکی؛ همانان که راه صدساله را یک شبه پیمودند و از بقعه‌ی فنا به خطه‌ی بقا خرامیدند؛ همانان که عرش را بهتر از فرش و سفر را بهتر از حضر یافتند و در گرگ و میش صبح که نوای جرس، عاشقان حرم را صلا می‌زد، خواب نوشین بامدادی را از دیدگان ربوده و با دوگانه‌ی عشق به دیدار یار شتافتند؛ همانان که زنده‌اند و نزد پروردگارشان روزی می‌خورند: «ولاتحسبنّ الذین قتلوا فی سبیل‌الله امواتاً بل احیاءٌ عند ربّهم یرزقون»

آری شهادت هنر مردان خداست، هنری که رویکرد عاشقانه و از سر آگاهی نسل آینده‌ساز ایران سده‌ی چهاردهم هجری بدان، طرحی نو در انداخت و نه تنها موجبات سرنگونی حکومت مستبد پهلوی و استقرار نظام مقدس جمهوری اسلامی را فراهم آورد، بلکه هجمه‌ی نظامی همه جانبه‌ی مخالفان حاکمیت اسلام ناب محمدی(ص) را نیز که در قالب تجاوز رژیم بعث عراق به ایران اسلامی رخ نمود، ناکام گذاشت.

این رویکرد شکوهمند که به فضل خدا و در سایه‌سار زعامت و رهبری بنیانگذار جمهوری اسلامی، حضرت امام خمینی (ره) شکل گرفت، این سؤال را به اذهان متبادر می‌نماید که آن بزرگمرد چگونه توانست عشق‌ورزی و دلدادگی به شهادت فی سبیل‌الله را به ملت خویش بیاموزد؟ یا به تعبیر دیگر، نقش امام (ره) در تربیت نسل عاشق شهادت چه بوده است؟

در مقام پاسخگویی بدین پرسش اساسی، اگر سیره‌ی نظری و عملی امام راحل را در نظر بگیریم در می‌یابیم که نقش ایشان در تحقق تربیت مورد بحث به دلیل بهره‌مندی ایشان از موارد ذیل برجسته و ممتاز است:

الف- برعهده داشتن رهبری خردمندانه انقلاب اسلامی

در روزگاری که آسمان شب زده‌ی ایران تیره‌تر از آن می‌نمود که رواق منظر خستگان از صولت شب، میزبان امیدواری به درخشیدن کوکبی هدایتگر باشد، به ناگاه خورشید وجود روح خدا طلوع نمود و بذر امید در قلوب جویندگان دینمداری، استقلال و آزادی ایران طاغوت زده جای گرفت.

سلسه جنبان انقلاب اسلامی در شرایطی که اندیشه‌ی زوال نظام ستم شاهی به ذهن کسی خطور نمی‌کرد، به صراحت علت العلل مشکلات عدیده و دیرپای ملت ایران را حاکمیت رژیم طاغوت دانستند و ضمن کشیدن قلم رد بر اندیشه‌ی جدایی دین از سیاست، اندیشه‌ی متعالی ولایت فقیه و تأسیس حکومت مردم سالار دینی را در امتداد نگاه‌ها قرار دادند.

با فراهم آمدن زمینه‌ی مبارزه با حکومت اسلام ستیز پهلوی، فرهنگ شهادت دیگربار مجال زنده شدن یافت و عرصه را بر دشمنان دین و ملت تنگ ساخت.

این امر که به خوبی مؤید ریشه‌دار بودن و مواجه شدن انقلاب اسلامی با اقبال عمومی بود، هر روز ابعاد گسترده‌تری پیدا کرد تا آنجا که افق روشن پیروزی رخ نمود.

بدین ترتیب، رهبر کبیر انقلاب اسلامی با اقتدا به سالار شهیدان فرهنگ شهادت فی سبیل‌الله را احیا فرمود و عملاً در راه تربیت نسلی عاشق و عارف به شهادت گام برداشت.

آری آن پیشوای بزرگ خاطر شریف ملت مسلمان ایران را بدین حقیقت مهم جلب فرمود که پیروزی انقلاب اسلامی و حاکمیت دین خدا در گرو شهادت طلبی است:

«طبع یک انقلاب فداکاری است. لازمه‌ی یک انقلاب شهادت و مهیا بودن برای شهادت است. قربانی شدن و قربانی دادن در راه انقلاب و پیروزی آن اجتناب ناپذیر است به ویژه انقلابی که برای خداست و برای دین اوست، برای نجات مستضعفان است و برای قطع امید جهانخواران و مستکبران ... قربانی برای یک انقلاب بزرگ نشانه‌ی یک پیروزی و نزدیک شدن به هدف است...»

ب- شهادت طلبی

رهبر کبیر انقلاب اسلامی که فرهنگ عاشورایی شهادت طلبی را به عنوان سنتی از سنن مذهبی فراموش شده احیا فرمود، خود فرزند شهیدی سرافراز بود و با اقتدا به اجداد طاهرینش به شهادت در راه خدا عشق می‌ورزید؛ چنان که بارها شخصاً تا سرحد شهادت پیش رفت اما چون اراده‌ی الهی بر تأسیس حکومت اسلامی به دست توانای ایشان تعلق گرفته بود، وجود به سلامت ماند.

دلدادگی آن پیشوای بزرگ به شهادت در مواضع و مواقع متعدد از جمله زمان شهادت آقازاده‌ی مجتهد و مجاهدش، یعنی آیت‌الله مصطفی خمینی (ره) نمایان است؛ چنان که می‌بینیم، حضرتش در مواجهه با آن حادثه‌ی جانگداز حقیقتاً صبر جمیل پیشه نموده، آن را از الطاف خفیه‌ی الهی برمی‌شمرد، و درست به همین دلیل است که می‌بینیم در روز شهادت حاج آقا مصطفی نیز نماز جماعت و تدریس امام (ره) تعطیل نمی‌شود:

«ظهر روزی که شهید مصطفی خمینی فرزند گرانقدر امام (ره) به شهادت رسیده بود، منزل امام پر بود از کسانی که از دور و نزدیک برای عرض تسلیت به محضر ایشان آمده بودند.

اذان ظهر که شد، امام برخاست، وضو گرفت و به مسجد رفت. غافلگیر شده بودم. فکر نمی‌کردم امام آن روز برای نماز به مسجد برود. فوراً یک نفر را فرستادم که خادم مسجد را از رفتن امام باخبر کند اما گویا خادم مسجد در آنجا نبود و آن شخص سریع سجاده‌ای را از همسایه‌ها برای امام فراهم می‌کند. مردم شهر نجف وقتی فهمیدند امام به مسجد آمده، گروه گروه برای عرض تسلیت به مسجد وارد شدند. مردم وقتی امام را می‌دیدند که به صلابت کوه ایستاده و گریه نمی‌کند، به شدت تحت تأثیر قرار گرفته بودند و گریه می‌کردند. امام با آرامش و وقار تمام نماز ظهر و عصر را خواند و پس از نماز در مسجد روضه‌خوانی شروع شد.»

حضرت امام اصولاً تمامی شهدا را فرزند خویش می‌دانست؛ چنان که فرمود: «خدا شاهد است مصطفای من تنها آن نبود که سالش نزدیک است بلکه همه‌ی به خاک و خون کشیده‌های حادثه‌ی شوال (17 شهریور 1357 مطابق با 4 شوال 98) مصطفاهای من بوده‌اند. من این استقامت را و این فیض شهادت را که خداوند متعال نصیب فرزندانم فرمود، به پدران و مادران و همه‌ی بستگانشان تبریک می‌گویم.»

عنایت به روحیه‌ی والای شهادت طلبی امام خمینی (ره) که اشاره‌ای هر چند مختصر بدان شد، ما را در زمینه‌ی درک نقش حضرتش در تربیت نسل عاشق شهادت یاری می‌کند؛ به این معنی که درمی‌یابیم مردم درس شهادت طلبی را پیش از آن که از گفتار امام (ره) بیاموزند، از کردارش آموختند. آری ملتی شهادت طلب است که رهبرانی شهادت طلب داشته باشد.

ج- تبیین حقیقت شهادت

شهادت مفهومی است متعالی که تمامی جوامع به دیده‌ی احترام بدان می‌نگرند و آن عبارتست از بذل جان در راه هدفی که ممکن است مادی، معنوی یا آمیزه‌ای از هر دو باشد.

در این میان، دین مبین اسلام بالاترین اهمیت و ارزش را برای شهادت که همانا عبارت از بذل جان در راه خدا می‌باشد، قائل شده است؛ چنان که در روایت می‌خوانیم شهید اول فردی است که پای در بهشت می‌نهد  و یا این که برای انسان در پیشگاه خداوند مقامی است که جز با شهادت به دست نمی‌آید.

با توجه به آنچه که ذکر آن رفت، می‌توان بدین حقیقت مسلم اشاره نمود که شهادت زیباست و اگر این زیبایی به آدمی نمایانده شود و حقیقت آن تبیین گردد و راهواری آن در سیر الی الله مدنظر آید، او را شیفته و دلداده‌ی خویش می‌نماید؛ چرا که وی فطرتاً دوستدار زیبایی است.

این درست همان تدبیر حکیمانه‌ای است که امام راحل (ره) با اتخاذ آن نسلی شیفته‌ی شهادت را برای حفظ عزت و شرف اسلام و پاسداشت ارزش‌های انسانی تربیت فرمود. چنان‌که می‌بینیم، سیره‌ی نظری و عملی حضرتش مشحون از گفتارها و کردارهایی است نورآفرین و مبین حقیقت والای شهادت و بذل جان در راه رضای حضرت دوست جلّت عظمته:

- «شهید نظر می‌کند به وجه‌الله.»

- «شهادت هنر مردان خداست.»

- «شهادت ارثی است که از انبیا به ما رسیده است.»

- «خون شهیدان برای ابد درس مقاومت به جهانیان داده است و خدا می‌داند که راه و رسم شهادت کورشدنی نیست و این ملت‌ها و آیندگان هستند که به راه شهیدان اقتدا خواهند نمود.»

- «همین تربت پاک شهیدان است که تا قیامت مزار عاشقان و عارفان و دلسوختگان و دارالشفای آزادگان خواهد بود.»

- «ما برای درک کامل ارزش و راه شهیدانمان فاصله‌ی طولانی را باید بپیماییم و درگذر زمان و تاریخ و آیندگان آن را جستجو نماییم.»

- «سلام بر حماسه سازان همیشه جاوید روحانیت که رساله‌ی علمیه و عملیه‌ی خود را به دم شهادت و مرکب خون نوشته‌اند و بر منبر وعظ و خطابه‌ی ناس، از شمع حیاتشان گوهر شب چراغ ساخته‌اند. افتخار و آفرین بر شهدای حوزه و روحانیت که در هنگامه نبرد رشته‌ی تعلقات درس و بحث و مدرسه را بریدند و عقال تمنیّات دنیا را از پای حقیقت علم برگرفتند و سبکبالان به مهمانی عرشیان رفتند و در جمع ملکوتیان شعر حضور سروده‌اند... آنان که حلقه‌ی ذکر عارفان و دعای سحر مناجاتیان حوزه‌ها و روحانیت را درک کرده‌اند در خلسه‌ی حضورشان آرزویی جز شهادت ندیده‌اند.»

- «خدمت به شهید، خدمت به نبی اکرم (ص) است.»

د- ایستادگی در برابر فرآیند شوم اسلام ستیزی

در شرایطی که برخورد انفعالی حکومت‌های اسلامی با توطئه‌های اسلام ستیزان می‌رفت تا از یک سو عرصه را برای تهاجم گسترده‌تر آنان فراهم آورد و از دیگر سو نیز بر عمق یأس، نومیدی و سرخوردگی توده‌های دینمدار امت اسلامی بیش از پیش بیفزاید، انگیزه و اراده‌ی به سستی گراییده‌ی مسلمانان، رهبران مذهبی و حتی دولتمردان ممالک اسلامی در جهت ایستادگی در برابر فرآیند شوم و هزارتوی اسلام ستیزی با حضور عاشورایی حضرت امام خمینی در عرصه‌ی مبارزه جانی تازه یافت.

امام امت با طرد موانع تاریخی و استعماری موجود بر سر راه همگرایی مذاهب اسلامی، زمینه‌ی تشکیل جبهه‌ی متحد اسلامی در برابر اسلام ستیزان را فراهم آورد و با بیان این مطلب که می‌بایست به تکالیف الهی عمل نمود، فارغ از این که به پیروزی منتهی می‌شود یا خیر، طرحی نو در عرصه‌ی مبارزاتی امت اسلامی درافکند:

« خدا به ما تکلیف کرده است که با این مخالفین اسلام و مخالفین ملت اسلام مبارزه کنیم یا پیش می‌بریم یا نمی‌بریم. اگر پیش بردیم که الحمدالله، هم ما به تکلیفمان عمل کرده‌ایم و هم پیش بردیم و اگر هم نبردیم و کشته شدیم، به تکلیفمان عمل کردیم. ما چرا بترسیم، ما شکست نداریم، شکست برای ما نیست برای اینکه از دو حال خارج نیست یا پیش می‌بریم که پیروز هم شدیم یا پیش نمی‌بریم که پیش خدا آبرومندیم. اولیای خدا هم شکست می‌خورند... اما به حسب واقع پیروز شدند آنها. شکست ظاهری و پیروزی واقعی بود، اگر ماها هم که برای خدا می‌خواهیم کار کنیم، شکست هم بخوریم، تکلیف را عمل کردیم و به حسب واقع هم پیروزی با ما خواهد شد.»

ناگفته پیداست که تأثیر توفیق الهی حضرت امام (ره) در جلب عنایت توده‌های مسلمان به حقیقت مزبور (عمل به تکلیف، فارغ از نتیجه‌ی آن) در تربیت نسلی عاشق شهادت بسیار حائز اهمیت است.

ذکر این نکته هم ضروری است که شجاعت و هوشمندی حضرت امام (ره) در برخورد با توطئه‌های گوناگون جبهه‌ی کفر علاوه بر خنثی‌سازی وسایس شیطانی اسلام ستیزان، موجبات تربیت نسل عاشق جانفشانی در راه حضرت دوست را نیز بیش از پیش فراهم آورد. در این زمینه، می‌توان به تعیین روز جهانی قدس، هفته‌ی وحدت، احیای مراسم ابراهیمی برائت از مشرکین، ارسال نامه هدایتگر به رهبر اتحاد شوروی سابق، صدور حکم تاریخی علیه نویسنده‌ی مرتد کتاب موهن آیات شیطانی و ... اشاره نمود  جهت حسن ختام این بخش، متن فتوای الهیِ عزت آفرین، دشمن شکن و شجاعانه‌ی آن حضرت علیه نویسنده و جریان شوم آیات شیطانی از نظر می‌گذرد، فتوایی که احیای فزاینده‌ی فرهنگ شهادت خواهی در گستره‌ی جهانی از جمله‌ی برکات عدیده‌ی آن می‌باشد:

« بسمه تعالی، انا لله و انا الیه راجعون، به اطلاع مسلمانان غیور سراسر جهان می‌رسانم مؤلف کتاب آیات شیطانی که علیه اسلام و پیامبر و قرآن، تنظیم و چاپ و منتشر شده است همچنین ناشرین مطلع از محتوای آن محکوم به اعدام می‌باشند. از مسلمانان غیور می‌خواهم تا در هر نقطه که آنان را یافتند، سریعاً آنان را اعدام نمایند تا دیگر کسی جرأت نکند به مقدسات مسلمین توهین نماید و هر کس در این راه کشته شود، شهید است انشاءالله. ضمناً اگر کسی دسترسی به مؤلف کتاب دارد ولی خود قدرت اعدام آن را ندارد، او را به مردم معرفی نماید تا به جزای اعمالش برسد. والسلام علیکم و رحمه‌الله و برکاته. روح‌الله الموسوی الخمینی»

هـ- توجه به جوانان

امام جوانان را بسیار خوب می‌شناخت و در تربیت اسلامی و تکریم و بزرگداشت ایشان از هیچ کوششی فروگذار نفرمود چنان که ارتباط مستمر آن حضرت با نسل جوان که یکی از مشخصه‌های اصلی نهضت اسلامی حضرتش تلقی می‌شود، خیلی زود مؤثر واقع شد و نسلی را که در سایه‌سار شوم حاکمیت نظام ستم شاهی رشد کرده بود و در معرض ابتلا به انواع معاصی و مناهی که طاغوت فراهم آورده بود قرار داشت، میدان‌دار مبارزه جهت حاکمیت نظام حقه‌ی جمهوری اسلامی ساخت.

آری کلام برآمده از دل نافذ و ملکوتی امام خمینی که بیشترین تأثیر را بر نسل جوان بر جای گذاشت، قلوب مستعد و تشنه‌ی باران معرفت ایشان را سیراب ساخت. به آنان شخصیت داد و ایشان را عهده‌دار مسؤولیت خطیر ایجاد و پاسداشت حکومت صلحا و نیکان ساخت.

در این میان، جوانان نیز که پی به صداقت، اخلاص، خداخواهی، شجاعت، نواندیشی، عظمت، تواضع و محبت پدرانه‌ی رهبر عالیقدر نهضت اسلامی برده بودند، سخنان روشنگرانه‌اش را به گوش جان شنیدند و در راه اجرای فرامین حضرتش سرازپای نشناختند؛ چنان که دیدیم انقلاب اسلامی با مشارکت جدی نسل جوان به پیروزی دست یافت؛ همان طور که دفاع مقدس هشت ساله نیز با حضور نسل عاشق شهادت و تربیت شده در دامان پرمهر ولایت توفیق الهی را رفیق راه این ملت خداجو ساخت و کار تا آنجا پیش رفت که جوانان از حضرتش می‌خواستند تا برای شهید شدنشان دعا فرماید.

آری امام در روزگار یأس و نومیدی انقلابیون، دبستانی‌ها را امید خویش خواند و با ژرف اندیشی و بصیرتی که فقط در مردان الهی متبلور است، به تربیت دینی ایشان همت گماشت و دیری نگذشت که این نسل نوخاسته و لایق در سایه‌سار بندگی خدا و متابعت از فرامین جانشین ولی‌الله الاعظم (ارواحنا فداه) به آن درجه از سرفرازی دست یافت که مقتدایشان آن کودک سیزده ساله‌ی حماسه آفرین را که نارنجک به کمر خویش بست و شربت شهادت را با افکندن پیکر نحیف خود به زیر تانک دشمن سرکشید، رهبر خود خواند و خطاب به آنها و همه‌ی عاشقان شهادت فرمود: «به چهر‌ه‌ی ملکوتی شما غبطه می‌خورم.»

خلاصه‌ی کلام این که امام (ره) جوانان را باور داشت و با برخورد صادقانه و برآمده از حقیقت اسلام آنها را دلداده‌ی دین و ارزش‌های متعالی آن نظیر شهادت خواهی فرمود. درود خدا بر او و تمامی کسانی که با رهرویی او به فیض عظمای شهادت دست یافتند.

نقش امام خمینی (ره) در تربیت نسل عاشق شهادت بسیار عظیم است، به عظمت خود شهادت و بذل جان در راه خدای تعالی که ژرفا و کنه آن دست نیافتنی می‌نماید.

آن حضرت به واسطه‌ی برعهده داشتن رهبری حکیمانه‌ی انقلاب اسلامی، بهره‌مندی از روحیه‌ی والای شهادت طلبی، اهتمام به امر تبیین حقیقت والای شهادت، ایستادگی در برابر فرایند شوم اسلام ستیزی و توجه ویژه به جوانان طرحی نو درانداخت و توفیق الهی تربیت نسلی دلداده‌ی جانفشانی در راه خدا را به نیکوترین شکل ممکن نصیب خود ساخت.

البته، ابعاد مترتب بر نقش تاریخی امام راحل در زمینه‌ی مورد بحث به موارد مطروحه محدود نمی‌شود و گستردگی خاص خود را دارد که پرداختن به آنها نگارش کتابی مستقل را می‌طلبد؛ امید آن که این مهم محقق شود. ان شاءالله.

منابع و مآخذ

1. قرآن کریم
2. آیین انقلاب اسلامی، مؤسسه‌ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، تهران: 1374
3. بحارالانوار، علامه‌ی مجلسی، ج110، مؤسسه‌ی الوفاء، بیروت: 1403 ق
4. سرّ دلبران، کنگره‌ی شهید زین‌الدین، نشر روح، قم: 1373
5. صحیفه‌ی نور، مجموعه‌ی رهنمودهای امام خمینی (ره)، ج22، سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، تهران: 69
6. فاجعه‌ی دهم رمضان، یادواره‌ی سومین شهید محراب آیت‌‌الله صدوقی (ره)، انتشارات سپاه، تهران: 1362
7. تفسیر نورالثقلین، عبدعلی بن جمعه العروسی الحویزی، ج5، مطبوعاتی اسماعیلیان، قم

فراسو نیوز: یافته‌های پژوهشی نشان می‌دهد که از نظر گردشگران خارجی منابع اطلاعاتی ایرانی به لحاظ جالب توجه بودن وضعیتی مناسب و از جنبه کاربر پسند بودن و حاوی اطلاعات مفید بودن وضعیت نامناسبی دارند. گردشگران در صحبت‌های خود همچنین به مشکلات ورود به ایران اشاره ‌کرده اند. نتایج این تحقیق حاوی نکات مهمی در امر شناخت موانع جذب گردشگر خارجی است.
   
 دکتر محمد محمودی‌میمند- سیدمحمود حسینی امیری

جایگاه والای صنعت توریسم و گردشگری در سطح جهانی و نقش آن در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها به ویژه کشورهای در حال توسعه موجب توجه بیشتر به ابعاد مختلف آن در سال‌های اخیر گردیده است. در این بین تبلیغات و اطلاع‌رسانی اهمیت و تاثیر زیادی هم بر رشد صنعت مورد اشاره و هم بر توسعه پایدار آن دارد؛ به همین جهت در زمینه بازاریابی صنعت توریسم و گردشگری و برنامه‌ریزی برای آن مبحث تبلیغات به‌طور جدی مورد توجه مسئولان و برنامه‌ریزان این بخش می‌باشد.
مقاله حاضر یک تحقیق توصیفی- پیمایشی و از شاخه میدانی است که در آن منابع اطلاعاتی گردشگران خارجی بازدیدکننده از ایران مورد بررسی قرار می‌گیرد. منابع اطلاعاتی ایرانی گردشگران خارجی در پژوهش حاضر به دو دسته کلی منابع چاپی و وب‌سایت‌ها تقسیم می‌گردد که این دو منبع با توجه به اطلاعات مختلف (اقتصاد، سیاست، محیط اجتماعی، فرهنگ و توریسم و گردشگری) در مورد ایران بررسی شدند.
برای جمع‌آوری داده‌ها و آزمون فرضیه‌های پژوهش یک نمونه آماری 118 نفری متشکل از گردشگرانی که در 6 ماه اول سال 1386 از شهر اصفهان بازدید نموده‌اند به طور اتفاقی انتخاب و بین آنها پرسشنامه توزیع گردید. برای تحلیل آماری یافته‌های پژوهش از آزمون‌های t تک نمونه، t مستقل، تحلیل واریانس و فریدمن در این پژوهش استفاده گردید. یافته‌ها نشان می‌دهد که از نظر گردشگران خارجی منابع اطلاعاتی ایرانی به لحاظ تشویق‌کننده/تحریک‌کننده بودن و جالب توجه بودن وضعیتی مناسب و از جنبه کاربر پسند بودن و حاوی اطلاعات مفید بودن وضعیت نامناسبی دارند.
پرواضح است که هر یک از مقصدهای گردشگری چه در سطح محلی و چه در سطح ملی و بین‌المللی، نوعی ارتباط را بین خود و گردشگران برای تبادل اطلاعات برقرار می‌کند. در واقع این مقصدها، اطلاعات را از طریق منابع و یا کانال‌های مختلفی که خود از سیستم‌های اطلاعاتی تشکیل شده و در حال فعالیت نیز می‌باشند، دریافت می‌کنند. در واقع سیستم اطلاعات گردشگری شامل تمام کانال‌های اطلاعاتی مورداستفاده برای جذب گردشگر می‌باشد. این کانال‌ها همواره از درون به هم متصل و مرتبط می‌باشند و هر کدام نیز در جذب گردشگر اثر خود را به نسبت شرایط مقصد بر تصمیم‌سازی مسافرت خواهد گذاشت.
بخش مهمی از کانال‌های اطلاعاتی که می‌توانند نقش خود را در جهت ارتقای بهتر مقصد ایفا نمایند به این شرح می‌باشند: پیام‌های تبلیغاتی و ارتقای مقصد توریستی؛ اتحادیه‌های توریستی منطقه‌ای؛ مراکز اطلاعات سفر؛ تبلیغات مسافرت انفرادی و گروهی؛ سمینارها و سخنرانی‌ها؛ بروشورها، پوسترها و علائم مربوط؛ وب‌سایت‌های مرتبط؛ بیلبوردها و تبلیغات جلوی فروشگاه‌ها؛ گردشگران تکرار‌کننده مسافرت؛ کانال‌های مجازی و دوستان و آشنایان.

ویژگی‌های سیستم‌های اطلاع‌رسانی موثر در صنعت گردشگری

سیستم‌های اطلاع‌رسانی موثر گردشگری دارای ویژگی‌های زیر می‌باشند:
- در این سیستم هر کانال عملکرد خاص خودش را دارد و گردشگران ممکن است برای دستیابی به اطلاعات گوناگون از کانال‌های اطلاعاتی مختلفی استفاده نمایند. مثلا برای تصمیم‌گیری راجع به این که در تعطیلات به کجا باید رفت ممکن است گردشگر با دوستان یا اعضای خانواده مشورت نماید اما زمانی که به مقصد رسید به کانال‌های دیگری نیاز دارد.
- کلیه کانال‌های اطلاعاتی این سیستم با یکدیگر مرتبط می‌باشند و به هم وابستگی درونی دارند؛ در ست مانند زمانی که هر بخش آن مکمل بخش‌های قبل است و نوعی پیوستگی درونی در سراسر آن به چشم می‌خورد.
- نظام اطلاعات گردشگری همانند یک پازل عمل می‌کند و هر قطعه از آن سیستم یعنی کانال‌های مختلف آن برای برقراری ارتباط با گردشگران مورد استفاده قرار می‌گیرد و همانند یک پازل هرگاه بخشی از آن غایب باشد کل آن ناکامل خواهد بود. علاوه بر این چنانچه یک یا دو کانال نتوانند اطلاعات را به خوبی منتقل کنند یا اطلاعات منتشره از آنها با سایر کانال‌های سیستم مرتبط نبوده و همخوانی نداشته باشد در آن صورت نظام اطلاع‌رسانی مربوطه قادر نخواهد بود کل پیام را به طور موثر انتقال دهد.
- می‌بایست به راحتی و با کیفیت بالا از طرق مختلف مثل اینترنت و... قابل دسترسی بوده و دارای محتوای اطلاعاتی غنی و موثری باشند. دسترسی از طریق اینترنت مساله‌ای است که در اینجا مورد تاکید خاص قرار دارد. غنای محتوی نیز می‌بایست جامع بودن، تفصیلی بودن، دقیق و موضوعی بودن و چندزبانه بودن اطلاعات را نیز شامل شود.

ضرورت مدیریت سیستم اطلاعات گردشگری

چرا باید بر سیستم اطلاعات گردشگری مدیریت نمود؟ چند دلیل وجود دارد که چنین چیزی را ضروری می‌سازد:
- گردشگران به منظور به دست آوردن اطلاعات و آسان‌سازی آن جهت تصمیم‌گیری سفرشان نیازمند اطلاعات سازمان یافته می‌باشند. در حقیقت آنها نه تمایل و نه وقت کافی دارند که اطلاعات پراکنده و ناقص، به ویژه سازمان نیافته را جستجو کنند. به عبارت دیگر منظور یک گردشگر به دست آوردن اطلاعاتی هدف‌دار و جهت یافته برای یک مقصد گردشگری که از بیشترین کمک در تصمیم‌گیری به مسافرت و نیز لذت سفر برخوردار باشد.
- حاکمیت بر اطلاعات و جهت‌دهی اطلاعات چنانچه بر کانال‌های اطلاعات گردشگری، نظارت کافی انجام پذیرد. می‌توان اثربخشی در هر یک از کانال‌ها را در پدیده تصمیم‌گیری و رضایت‌مندی گردشگران بالقوه و بالفعل نسبت به مقصد توریستی موردنظر ارزیابی قرار داد و از این طریق نیازهای اطلاعاتی موثر مورد نیاز گردشگران در بازارهای هدف را شناسایی نموده، نسبت به تصویرسازی مثبت یکپارچه از مقصد استراتژی‌های مناسبی را اتخاذ نمود.
- اطلاعات یکپارچه و هدف مند نقش عمده‌ای در توسعه همگانی و جامعه ایفا می‌کند. این عامل به خصوص در امر گردشگری بسیار مهم می‌باشد. از آنجا که گردشگران، جامعه را به عنوان کلیت یا اجتماع یکپارچه تلقی و مشاهده می‌نمایند نه به عنوان یک جزء، بنابراین آنها که سرمایه‌گذاران و مشتریان دائمی آینده در بخش گردشگری می‌باشند، یکپارچگی و تصویر مثبت ذهنی از مقصد گردشگری مانند ایران عامل مهمی در جذب آنان به فعالیت گردشگری محسوب می‌گردد. پس اگر سیستم اطلاعات را چنانچه تحت مدیریت و کنترل فراگیر خود درآوریم تا به‌گونه‌ای که تصویری که می‌خواهیم گرفته شود، باید استراتژی مطلوب جهت اداره و مدیریت از طریق فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات لازم در نظر گرفته شود.

رفتار گردشگران در جستجوی اطلاعات

فهم رفتار جستجوی اطلاعات گردشگران برای توسعه استراتژی و ارائه خدمات ضروری می‌باشد. مسلما، پیدایش تعداد زیادی از مقصدهای گردشگری و تنوع آنها اهمیت فهم رفتار جستجوی اطلاعات گردشگران را افزایش می‌دهد. به عنوان نتیجه‌ای از این رویداد، جای تعجب نیست که مطالعه مفهومی و تجربی رفتار جستجوی اطلاعات گردشگر در تحقیقات بازاریابی اهمیت بیشتری پیدا کند. هرچند در ادبیات گردشگری مطالعات کمی است که بر رفتار جستجوی اطلاعات به‌طور خاص تمرکز کرده باشد. رفتار جستجوی اطلاعات مصرف‌کنندگان به عنوان فعالیت برانگیخته شدن در جستجوی اطلاعات ذخیره شده در ذهن (جستجوی درونی) یا کسب اطلاعات مرتبط تصمیم از محیط (جستجوی بیرونی تعریف می‌گردد، که فرایندی تئوریکی است و هنگام آگاهی فرد از یک نیاز یا مساله شروع می‌شود.
وان راجی و فرانکن بیان کردند که گردشگران یک فرایند جستجو ی اطلاعات پنج مرحله‌ای را طی می‌کنند: تصمیم عمومی، کسب اطلاعات، تصمیم‌گیری، فعالیت‌های تفریحی و رضامندی و نارضایتی. موتینهو یک فرایند سه مرحله‌ای را برای جستجوی اطلاعات ارائه کردند که عبارتند از نیاز برای سفر تفریحی (یا شناخت مساله)، جستجوی اطلاعات برای یک مقصد و انتخاب‌های مرتبط؛ و ارزیابی گزینه‌های انتخابی مقصد. شناسایی نیاز یا مساله مرحله اول فرایند جستجو می‌باشد، که به طور تئوریکی رفتار جستجوی اطلاعات افراد را هدایت می‌کند و براساس دانش جمع‌آوری شده از تجربیات گذشته یا ذهنیات قبلی می‌باشد؛ افرادی که با این سطح دانش (دانش گذشته خود) ارضا نمی‌شوند به جستجوی بیرونی برای کسب اطلاعات جدید می‌پردازند.
در طی مرحله کسب اطلاعات، مصرف‌کنندگان (گردشگران) ممکن است اطلاعات را از ذهن بازیابی کنند و یا از منابع متعدد بیرونی اطلاعات را کسب کنند. اما در این مرحله چند نکته حائز اهمیت است. افراد گرایش‌های انتخابی دارند که در اعتماد و اطمینان آنها نسبت به منبع اطلاعات نقش مهمی بازی می‌کنند. این گرایش‌ها عبارتند از گرایش ردکردن، خنثی، جدید، مسامحه و کنش. به طور کلی، آگاهی یک شخص از مقصدهای گردشگری در ذهن وی بر اساس تجربه گذشته یا واکنش نسبت به اطلاعات خارجی ایجاد می‌شود. به‌طور مثال افراد با گرایش ردکردن، قبل از اینکه به جمع‌آوری اطلاعات اضافی بپردازند اطلاعات فعلی خود در مورد مقصد را رد می‌کنند. همچنین جستجوی اطلاعات ممکن است بر طبق تفاوت‌های فردی همچون سن و جنس و متغیرهای وضعیتی از قبیل هدف مسافرت، زمان صرف شده در برنامه‌ریزی و انگیزه‌های گردشگری متفاوت باشند. هرچند کروتز تذکر داد که اهمیت متغیرهای مرتبط ممکن است بسته به درجه توجه مشتری یا تاثیر در فرایند خرید متفاوت باشد. مرحله سوم فرایند ارائه شده موتینهو نیازمند ارزیابی گزینه‌ها از سوی مصرف‌کننده می‌باشد. در توریسم و گردشگری، گردشگران به ارزیابی دو دسته خصوصیات عینی (قیمت، تسهیلات و...) و انتزاعی یا ناملموس (از قبیل وجهه، احساس، تجربه) که در مناهبع اطلاعات مختلف ارائه شده است می‌پردازند. ارزیابی خصوصیات ممکن است بر اساس سطح اعتبار و فایده استنباط شده از هر منبع باشد.

جستجوی درونی و بیرونی اطلاعات

همانند سایر محصولات مصرفی، کسب اطلاعات برای انتخاب یک مقصد گردشگری و تصمیمات در این جهت از قبیل انتخاب محل سکونت، حمل‌و‌نقل و تورها ضروری می‌باشد. اگرچه، نوع مسافرت و هدف سفر ممکن است بر میزان و نوع اطلاعات موردنیاز موثر باشد و همچنین بر میزان و نوع جستجوی اطلاعات تاثیر بگذارد. مسافرت‌های تکراری شاید به جستجوی اطلاعات بیرونی نیاز نداشته و یا کم نیاز داشته باشد، در حالی که مسافرت‌های خارجی ممکن است نیازمند جستجو اطلاعات بیرونی قابل ملاحظه‌ای باشد.
جستجوی اطلاعات می‌تواند به عنوان برانگیخته شدن برای فعال‌سازی دانش ذخیره شده در ذهن یا کسب اطلاعات از محیط شناخته شود. این فرایند جستجوی اطلاعات می‌تواند درونی باشد یا بیرونی؛ جستجوی درونی برمبنای بازیابی دانش از ذهن بوده و از طرف دیگر جستجوی بیرونی اطلاعات شامل انتخاب اطلاعات از محیط بازار می‌باشد. هنگامی که جستجوی درونی اطلاعات کافی در مورد تصمیم سفر فراهم می‌نماید نیازی به جستجوی بیرونی احساس نمی‌شود. گردشگران صرفا به جستجوی اطلاعات درونی بسته به کفایت یا کیفیت دانش موجود خود اعتماد می‌کنند. برای مثال گردشگران ممکن است نیاز به هیچ‌گونه اطلاعات اضافی از منابع بیرونی برای یک سفر روزمره فامیلی یا دوستانه و یا برای تکرار بازدید از یک مقصد مشخص نداشته باشند؛ زیرا شاید تنها از تجربیات گذشته استفاده کنند؛ هرچند هر گردشگر تجربه کرده نیز شاید به جستجوی اطلاعات بیرونی دارد. از طرف دیگر احتمال دارد که گردشگران در هر سفر روزمره برای بازدید خانوادگی یا دوستان به دلیل تغییر در یک یا چند جنبه از سفر جستجوی بیرونی اطلاعات را انجام دهند.
هنگامی که جستجوی اطلاعات درونی ناکافی باشد گردشگران به جمع‌آوری اطلاعات اضافی از منابع بیرونی روی می‌آورند. گردشگران تمایل دارند از چهار منبع اطلاعات بیرونی هنگام برنامه‌ریزی سفرهای خود استفاده کنند: 1) فامیل و دوستان؛ 2) ادبیات خاص مقصد؛ 3) رسانه‌ها؛ 4) مشاوران گردشگری. گردشگران هر کدام از این منابع را برای جستجوی اطلاعات پیش از خرید و جستجوی اطلاعات در جریان خرید استفاده کنند. جستجوی اطلاعات پیش از خرید را می‌توان به عنوان جستجوی اطلاعات بیرونی که برای تصمیم خرید آینده انجام می‌شود دانست. در حالی که جستجوی اطلاعات در جریان خرید را می‌توان به معنی کسب اطلاعات بیرونی بدون توجه به نیاز‌های متفرقه خرید تعریف کرد. بلوک بیان می‌کند که جستجوی پیش از خرید با ایجاد پیچیدگی در خرید تاثیرگذار است در حالی که جستجوی در جریان خرید با ایجاد پیچیدگی نسبت به محصول تاثیر می‌گذارد. درجه جستجوی اطلاعات بیرونی پیش از خرید مستقیما به نوع محصول موردنظر مصرف‌کنندگان برای خرید بستگی دارد. مصرف‌کنندگان به جستجوی بیشتر هنگام خریدهای قیمت بالا، قابل ملاحظه و محصولات پیچیده که فی نفسه ریسک استنباط شده بزرگتری ایجاد می‌کنند نیاز دارند هر قبیل سفرهای خارجی.

نقش مدیریت سیستم اطلاعات توریسم و گردشگری در جلب مشارکت مردم

باید دانست که امروزه مدیریت صنعت پیچیده‌ای چون صنعت توریسم، تنها محدود به یک ساختار متمرکز، یک سازمان، یک وزارتخانه یا یک هیات مدیره نیست، بلکه کلیه اقشار جامعه به نوعی در مدیریت چنین سازمان‌هایی درگیر و سهیم می‌باشند و تنها با مشارکت این گروه و تمامی مصرف‌کنندگان و ارائه‌دهندگان خدمات است که می‌توان پویایی و هماهنگی این صنعت را در سطح کلان تضمین کرد. در این رابطه نظام‌های اطلاع‌رسانی نقش بارزی ایفا می‌نمایند و اصولا اگر به جامعه، اطلاعات مورد نیاز داده نشود، آیا می‌توان انتظار داشت که در تحقق اهداف صنعت توریسم و گردشگری مشارکت لازم را داشته باشد؟ آیا سازمانی که درهایش را به روی جامعه بسته و خود را چون سلولی ایزوله و جدا از مردم می‌پندارد، می‌تواند انتظار داشته باشد که به هنگام مواجه با تهدیدها، عموم به یاریش بشتابند و وی را از ورطه‌ای که در آن فرو افتاده است، نجات دهند؟ آیا چنین سیستمی که خود را همواره در‌هاله‌ای اسرارآمیز از دید جامعه پنهان کرده است، نه آمار و اطلاعاتی داده است و نه گزارش و ترازی برای مردم که به نوعی در عملکرد وی سهیم هستند، تنظیم کرده است، می‌تواند از عدم مشارکت جامعه اظهار گلایه کند؟
هر صنعت و سازمانی که چون قلعه‌ای تسخیر ناپذیر، خود را در حصارها پیچیده باشد، دارای سیستم و مکانیسمی است که هرگونه مشارکتی را دفع می‌کند و هر نوع مداخله‌ای را غیرمجاز می‌شمارد اما توریسم و گردشگری به عنوان یکی از بخش‌های جامعه که با تمامی اقشار تماس مستقیم دارد، دارای ساختاری کاملا انعطاف‌پذیر است و به دلیل مواجهه همه روزه با تغییر و تحولات گسترده‌ای که در سطح دنیا روی می‌دهد، نیاز به مشارکت تمامی گروه‌های ذینفع، در انطباق با شرایط جدید دارد تا به این ترتیب بتواند از هر نقطه ضعف یا نقطه قوت و از هر تهدید یا فرصتی به نفع خویش بهره ببرد.

نتیجه‌گیری و ارائه پیشنهادات
با توجه به یافته‌ها 03/72 درصد از نمونه آماری این پژوهش را ملیت‌های اروپایی تشکیل می‌دهند، که بیانگر بازار عمده گردشگری ایران و لزوم توجه بیشتر به این بخش از بازار می‌باشد. همچنین تعداد گردشگران زن حدود نصف گردشگران مرد بوده‌اند؛ که دلیل چنین چیزی را در دو مورد می‌توان بیان کرد؛ اول مساله فرهنگی بودن صنعت گردشگری در ایران و عدم وجود اطلاع‌رسانی کافی در مورد گردشگری تفریحی ایران است که موجب می‌گردد نوع گردشگری و میزان وجود اطلاعات در مورد آن با روحیه مردان بیشتر تناسب داشته باشد و مساله دوم اینکه رعایت مسائل مربوط به آداب و رسوم فرهنگی و مذهبی ایران شاید به مذاق زنان خارجی نباشد.
گردشگران با سنین زیر 45 سال سن، حدود 83 درصد از تعداد نمونه‌های آماری این پژوهش را تشکیل می‌دهند؛ که در این میان گردشگران در دامنه سنی 35-25 سال، 5/47 درصد از کل نمونه آماری را تشکیل می‌دهند؛ این نتایج حاکی از آن است که گردشگران خارجی بازدید‌کننده از کشور نسبتا جمعیت جوانی را تشکیل می‌دهند؛ البته مقایسه این جدول با داده‌های مشابه در کشورهای مختلف و مهم گردشگر پذیر می‌تواند برای سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور در اطلاع یابی از دلایل کم بودن تعداد گردشگران در برخی از گروه‌های سنی مفید و قابل استفاده باشد.
منابع اطلاعاتی گردشگران خارجی بازدید‌کننده از اصفهان در مورد شرایط اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و توریسم و گردشگری ایران با توجه به یافته‌های جدول (4-8)، بیشتر رسانه‌های غیر ایرانی بوده است؛ که چنین چیزی مطلوب به نظر نمی‌رسد چرا که برای تاثیر گذاری بر گردشگران خارجی باید منابع اطلاعاتی ایرانی را توسعه و گسترش داد.
- با توجه به این جدول ارزیابی گردشگران خارجی در هر 6 زمینه (دارا بودن اطلاعات مفید، جالب توجه، کاربر پسند، تشویق‌کننده/ تحریک‌کننده، قابل اعتماد و مفید بودن)، در بین گردشگران خارجی نسبتا رضایت بخش ارزیابی شده است؛ ولی با توجه به جدول 4-9 که 5/30 درصد از گردشگران روش انتخاب مقصد گردشگری خود را مطالب چاپ شده معرفی گرده‌اند باید اعلام داشت که برای داشتن شرایط ایده‌آل و جذب گردشگر بیشتر باید منابع چاپی بهتر طراحی شود؛ خصوصا در زمینه‌های مطالعه‌کننده پسند، حاوی اطلاعات مفید و قابلیت اعتماد، این منابع اطلاعاتی باید بهبود یابند. جدول4-35 نیز نشان می‌دهد که وب‌سایت‌های ایرانی از نظر گردشگران خارجی شرایط مناسبی ندارند و باید اصلاح شوند. وب‌سایت‌ها از نظر دارا بودن اطلاعات مفید، کاربر پسند و قابل اعتماد بودن پایین تر از حد متوسط مورد ارزیابی قرار گرفتند. با توجه به این نتایج و اهمیت اینترنت در صنعت توریسم و گردشگری در جهان فعلی، برای جذب گردشگر بیشتر انجام اصلاحات و تغییرات لازم برای بهبود و بروز کردن وب‌سایت‌های ایرانی ضروری به نظر می‌رسد. در ادامه با توجه به بحث و نتیجه گیری فوق به ارائه پیشنهادات و راهکارهایی برای استفاده از این نتایج پرداخته می‌شود.
* با توجه به رتبه‌بندی سوالات مربوط به کیفیت وب‌سایت‌های ایرانی بالا بردن کیفیت این وب‌سایت‌ها در زمینه‌های حاوی اطلاعات مفید، کاربر پسند و قابل اعتماد بودن برای جذب گردشگران بیشتر پیشنهاد می‌گردد.
* لینک کردن وب‌سایت‌های گردشگری و توریستی کشور به سایت‌های معتبر جهانی در بخش توریسم و گردشگری برای افزایش دسترسی خارجی‌ها به این سایت‌ها و به روز کردن اطلاعات موجود در این سایت‌ها.
* از آنجایی که منابع چاپ شده ایرانی از سوی گردشگران نسبتا خوب ارزیابی شدند؛ فراهم کردن کانال‌های ارتباطی مناسب برای انتشار بیشتر اطلاعات مفید و قابلیت اعتماد به صورت منابع چاپ شده ایرانی جهت معرفی کشور به بازارهای خارجی توصیه می‌شود (به‌طور مثال چاپ این موارد از طریق انتشاراتی‌های معتبر و مورد قبول خارجی‌ها).
* با توجه به بحث رفتار جستجوی اطلاعات گردشگری و همچنین از آنجایی که در نمونه آماری میانگین نمره تاثیرگذاری رسانه‌های غیر ایرانی بیش از رسانه‌های ایرانی است؛ افزایش تبلیغ و ترفیع در بازارهای هدف بدین منظور که گردشگران خارجی اطلاعات درمورد ایران را بیشتر از خود سازمان‌ها و منابع اطلاعاتی ایرانی دریافت کنند توصیه می‌گردد؛ چراکه چنین چیزی تاثیرگذاری تبلیغات رسانه‌های غیر ایرانی از ایران در سطح بین‌المللی را کاهش خواهد داد.
* با توجه به آنکه بیش از 70 درصد از گردشگران خارجی دارای تحصیلات دانشگاهی با بالاتر می‌باشند؛ باید به این مورد توجه نمود که اطلاعات دادن به آنها در زمینه‌های مختلف از بسیاری مشکلات کاسته و رضایت این گردشگران را افزایش نیز می‌دهد؛ پس پیشنهاد می‌شود گردشگرانی که وارد کشور می‌شوند اطلاعات مورد نیاز آنها به طریقی (مثلا در فرودگاه‌ها، هتل‌ها، آژانس‌های مسافرتی، مراکز گردشگری و... ) در دسترس آنها قرار داده شود.
* گسترش مطالعات و تحقیقات به منظور شناخت بیشتر داشته‌های گردشگری ایران، گردشگران و همچنین بازارهای جهانی توریسم و گردشگری و سیاست گذاری و برنامه‌ریزی در راستای واقعیت‌های بازار و شرایط صنعت گردشگری ایران به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری پیشنهاد می‌گردد.
* از آنجایی که گردشگران در صحبت‌های خود با محقق به مشکلات ورود به ایران اشاره می‌کردند؛ کاهش مسائل و قوانین مربوط به ورود خارجی‌ها به ایران و مساله صدور ویزا و مسائل قانونی در این زمینه پیشنهاد می‌گردد.
* مساله حمل‌ونقل و رزرو هتل از سوی بسیاری از گردشگران به عنوان مسائل عمده گردشگری ایران معرفی شدند؛ سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی در زمینه افزایش هتل‌ها و مسیرهای ارتباطی نقاط مختلف کشور از جمله ضروریاتی است که سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور باید به آن توجه کند.
* تامین و جذب منابع مالی، منابع انسانی و سایر منابع لازم برای اجرای موفقیت‌آمیز موارد فوق.a

مقدمه
صنعت گردشگری یکی از بزرگترین و پربازده‌ترین فعالیتهای اقتصادی در دنیا است که بالاترین میزان ارزش افزوده را ایجاد می‌کند و بطور مستقیم و غیر مستقیم، سایر فعالیتهای اقتصادی و فرهنگی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. گردشگری یکی از منابع عمده درآمدزایی و ایجاد اشتغال در جهان به شمار می‌آید به طوریکه بسیاری از آن به عنوان صنعت اول دنیا یاد می‌کنند. بسیاری از کشورها همچون اسپانیا، فرانسه و ایتالیا بخش اعظمی از درآمد ارزی خود را از طریق گردشگری به دست می‌آورند. گرچه گردشگری به تنهایی نمی‌تواند منجر به توسعه کشور شود ولی با ورود گردشگر به تدریج نیاز به تغییر و ایجاد امکانات برای اقامت، جابجایی و سایر فعالیتهای مربوطه، توسعه را نیز در پی خواهد داشت و در دراز مدت باعث افزایش امکانات و تاسیسات خواهد شد.بر اساس گزارش سازمان جهانی گردشگری در سال 2006 تعداد 835 میلیون جهانگرد جابجا شده‌اند که این جهانگران حدود 800 میلیارد دلار هزینه این در حالی است که سهم ایران از صنعت گردشگری جهانی در سال 2006 کمتر از یک دهم درصد بوده است و علیرغم اینکه ایران، طبق نظر یونسکو یکی از ده کشور دارای جاذبه‌های گردشگری می‌باشد ولی آمار موجود گویای ضعف صنعت گردشگری کشور می‌باشد و نارساییهای موجود باعث عدم توفیق در جذب جهانگردان به میزان توانمندیهای کشور شده است.
مفاهیم و واژگان:
اصولاً بحث درباره اصطلاحات فنی در هر حوزه علمی و ارائه تعریف یا چارچوبی مشخص از این مفاهیم ضروری است؛ زیرا تعاریف، اساس مفروضات، نظریه‌ها و نظریه‌پردازی‌ها قرار می‌گیرد. تاکنون درباره گردشگری و مفاهم آن تعاریف متعددی ارائه شده است. این فقدان توافق از یک طرف منعکس کننده پیچیدگی گردشگری و از طرف دیگر ناشی از این حقیقت است که اشخاص ذی‌نفع یا فعالان مختلف در این قلمرو، هر یک از دیدگاه خود به آن می‌نگرند و انتظارات خاصی دارند و بر همین اساس به تعریف گردشگری و سایر اصطلاحات مرتبط با آن می‌پردازند (هولدن، 2000، 25) با وجود تعاریف متعدد ارائه شده، بسیاری از محققان، صاحب‌نظران و مجامع علمی – تحقیقاتی بین‌المللی، تعریف سازمان جهانی گردشگری را پذیرفته و آن را به رسمیت شناخته‌اند : جهانگردی  ” به عمل فردی که به مسافرت می رود و در آن مکان که خارج از محیط زندگی وی است برای مدتی کمتر از یک سال جهت تفریح ،تجارت و ذیگر هدفها اقامت نماید”، گفته میشود. وهمین سازمان  جهانگرد  را کسی میداند که”حداقل یک شب را دریک اقامتگاه عمومی یا خصوصی در محل مورد بازدید ،به سر برد”. (سازمان جهانی جهانگردی)
اهمیت گردشگری
در سال‌های اخیر گردشگری به عنوان صنعت بدون دود، منبع درآمد سرشار در تجارت جهانی و عنصر مهمی در بهبود و تنظیم موازنه بازرگانی و تراز پرداخت‌های بسیاری از کشورها شده است، رشد قابل توجه و چشمگیر گردشگری در پنجاه سال اخیر نشان دهنده اهمیت فراوان اقتصادی و اجتماعی این پدیده است.گردشگری در تولید ناخالص ملی نقش مهمی ایفا می‌کند، «تراز پرداخت‌ها، که نشان دهنده معاملات بین‌المللی هر کشور است،را متوازن می سازد. لوئیس ترنر  گردشگری را امیدبخش‌ترین و پیچیده‌ترین صنعتی می‌داند که جهان سوم با آن روبرو است و معتقد است گردشگری بیشترین قابلیت را برای جانشینی دیگر صنایع درآمدزا دارد.» (لی، 1378: 1)توسعه گردشگری موجب رونق اقتصادی و کاهش فقر می‌شود همچنین تأثیر به سزایی در افزایش درآمد و کاهش بیکاری و در نتیجه افزایش رفاه اجتماعی دارد. علاوه بر آن گردشگری عاملی است برای گفتگوی بین فرهنگ‌ها و تمدن‌ها و از نظر سیاسی نیز، روابط بین‌ ملل و دول را متعادل‌تر و نزدیک‌تر می‌سازد.
انواع گردشگری:
گردشگری انواع مختلفی دارد و شناخت انواع گردشگری برای برنامه‌ریزی دراین عرصه اهمیت اساسی دارد.در یک تقسیم‌بندی ، گردشگری به سه نوع فرهنگی، طبیعت‌گردی و ماجراجویانه تقسیم شده است که به طور مختصر از آن به عنوان گردشگری ACE یاد می‌شود. (فنل، 2003: 33) انواع دیگر گردشگری در حال افزایش است نظیر گردشگری فضایی، گردشگری الکترونیکی که در سال‌های اخیر آغاز شده است. در اینجا به تعدادی از مهمترین انواع گردشگری اشاره میشود:
گردشگری تفریحی   : در این نوع گردشگری، گردشگری ساحلی بسیار مورد توجه است و گردشگران معمولاً برای بهره‌برداری از چهار S (sun, sea, sex, sand) به سواحل نقاط مختلف سفر می‌کنند.
گردشگری طبیعت  : گستره فضایی این الگو، محیط طبیعی مثل ساحل، جنگل، کوه، کویر، غار و نظیر اینها است.
گردشگری تجاری : در سفرهایی که با هدف بازرگانی و تجارت انجام می‌شود.
گردشگری شهری :نواحی شهری به علت آنکه جاذبه‌های بسیار دارند غالباً مقاصد گردشگری مهمی محسوب می‌شوند.
گردشگری روستایی : در گردشگری روستایی منابع فرهنگی، طبیعی و تاریخی نواحی روستایی به عنوان کالای فرهنگی گردشگری قابل عرضه‌اند.
گردشگری قومی و عشایری  :این نوع گردشگری به منظور مشاهده سبک زندگی افراد بومی و اقوام انجام می‌شود.
گردشگری مذهبی  : افرادی را شامل می‌شود که به منظور دیدارازاماکن مقدس یاانجام دادن امور مذهبی مسافرت می‌کنند.
گردشگری ورزشی : شمار زیادی از میهمانان کشورهای مختلف اشخاصی‌اند که با قصد ورزش و تمرین یا شرکت در مسابقات ورزشی، تماشای مسابقه تیم‌ها یا بازیکنان مورد علاقه‌شان، یا گذراندن اردوهای ورزشی به سفر رفته‌اند.
گردشگری ماجراجویانه : در هر جامعه کسانی هستند که به انجام دادن کارهای متهورانه و مخاطره‌آمیز علاقه وافر دارند. برخی از این افراد با اقدام به مسافرت‌های ماجراجویانه به این نیاز درونی خود پاسخ می‌دهند.
گردشگری جنسی : برخی از گردشگران به دیگر نقاط سفر می‌کنند تا بخشی از نیازها و غرایز جنسی خود را برآورده سازند،
گردشگری سلامت : چنین سفری شامل فعالیت‌های گوناگونی می‌شود که با هدف تأمین بهداشت و سلامت فرد یا گردشگر انجام می‌شود مانند مراقبت بهداشتی و گذراندن دوره نقاهت و بازپروری.
گردشگری فضایی : نوع دیگری از گردشگری مسافرت به فضا است که در سال‌های اخیر آغاز شده است.
گردشگری الکترونیکی : گسترش و رواج امکانات و وسایل الکترونیکی نظیر تلویزیون‌ها، ماهواره و اینترنت، موجب شده است تا مردم هر چه بیشتر و به راحتی با دیگر نقاط دنیا ارتباط برقرار کنند.
گردشگری بیابانی :گردشگری بیابانی برای آن دسته از گردشگران که علاقه به سفر به نواحی خشک را دارند و یا رویای سفر بر کوهان شتر را در سر می‌پرورانند و یا قصد تحقیق در مورد خاک، و آب و هوای نواحی بیابانی را دارند اهمیت دارد.
گردشگری آموزشی و علمی و گردهمایی  این نوع گردشگری‌ها به منظور تحقیقات یا شرکت در همایش‌های علمی است.
گردشگری هنری :گردشگری هنری در پی شناخت هنرهای ملل دیگر واقوام دیگر است .
گردشگری تاریخی : این گونه از گردشگری که گردشگری میراث نیز نامیده می‌شود، به بازدید از موزه‌ها، مکان‌ها و ابنیه تاریخی می‌پردازد، امروزه بخش عمده‌ای از گردشگری را به خود اختصاص داده است.
گردشگری فرهنگی
«گردشگری فرهنگی عبارت است از مسافرت افراد از محل سکونت خود به مکان‌هایی که جاذبه‌های فرهنگی دارند. این جا به جایی به قصد کسب اطلاعات و تجارت برای ارضای نیازهای فرهنگی گردشگران انجام می‌شود.» (کاظمی، 1385: 154) .
اثرات جهانگردی
«ممکن است توسعه جهانگردی از جهتی ایجاد مزیت کند و از جنبه‌ای دیگر محدودیت به وجود آورد. مثلاً از جهت اشتغال‌زایی و ایجاد درآمد برای ساکنان یک منطقه مفید واقع شود ولی از سوی دیگر سبب آلوده ساختن محیط زیست و از میان رفتن محیط طبیعی و سرمایه‌های ملی شود.» (الوانی، 1385: 131)حضور بازدیدکنندگان در هر کشوری بر الگوی زندگی افراد بومی تأثیر می‌گذارد. بازدید کنندگان نیز تحت تأثیر فرهنگ کشورمیزبان  قرار می گیرند.بدین ترتیب می توان نتیجه گرفت گردشگری حاوی اثرات مثبت و منفی متعددی است و میزان یا چگونگی این اثرات بستگی به شرایط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی کشور توریست پذیر و گردشگران ورودی خواهد داشت.
اثرات منفی گردشگری
آثار منفی گردشگری را می‌توان به چهار دسته؛ فرهنگی – اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و روحی – روانی تقسیم نمود.
آثار منفی (اقتصادی)نتیجه نامطلوب اقتصادی پدیده‌ای است که آن را کسر مسافرت (travel deficit) می‌نامند و این مربوط به زمانی است که کل درآمدهای ارزی یک کشور از محل جهانگردان کمتر از مبلغی می‌شود که شهروندان آن کشور در خارج مصرف می‌کنند. (چاک وای، 1385: 47).
آثار منفی (روحی، روانی)گردشگری به دلیل ایجاد شلوغی،ترافیک،آلودگی ناشی ازرفت وآمدخودروها وبه وجودآوردن احتمال تغییرات فرهنگی وتاثیر بر بافت سنتی برخی مناطق اثرات روحی وروانی برمردم منطقه می گذارد.
آثار منفی (زیست محیطی) گردشگر می خواهد از زیبایی‌های طبیعی بهره‌مند شود و ممکن است تخریب محیط زیست را در پی داشته باشد .
آثار منفی (فرهنگی – اجتماعی) بدون شک ورود جهانگرد تأثیراتی را در حوزه فرهنگی و اجتماعی کشور میزبان خواهد گذاشت.« برخی نویسندگان به تجاری شدن   یا کالایی شدن   فرهنگ جامعه میزبان اشاره کرده‌اند به این معنا که ساکنان محصولات فرهنگی خود در آن گونه که مورد پسند گردشگران باشد عرضه می‌کنند. ممکن است فرهنگ گردشگران و هر چه مربوط به آنها است، برای جامعه میزبان الگو می‌شود و ساکنان به تقلید کورکورانه از فرهنگ میهمان می‌پردازند )ضرغام، 1376: 392)
اثرات مثبت گردشگری
آثار مثبت (اقتصادی)ایجاد فرصت‌های شغلی جدید، ارزآوری، ارتقای سطح زندگی مردم، فروش خدمات از جمله مزایای مستقیم حاصل از جهانگردی است و از مزایای غیرمستقیم جهانگردی می‌توان از فعالیت‌های ساختمانی، صنایع دستی هنری، کشاورزی،  خدمات و ، توسعه و بهبود تجهیزات زیربنایی مانند جاده‌ها، و سیستم‌های حمل و نقل نام برد.» (الوانی، 1385: 123(.
آثار مثبت (روحی، روانی)جهانگردی می‌تواند در جهت کاهش تنش‌های سیاسی و تثبیت صلح جهانی کمک کند.عقیده بر این است که ورود جهانگرد باعث بروز حس میهن‌ دوستی و عرضه هر چه بیشتر فرهنگ و افتخارات در مردم می شود و آنان سعی خواهند کرد هر چه بیشتر دستاوردهای خود را در قالب صنایع دستی، نقاشی، عکس و …نشان دهند.گردشگری موجب افزایش درآمد، اشتغال و رونق اقتصادی خواهد شد و این می‌تواند از لحاظ روحی، روانی اثرات مثبتی بر روحیه افراد آن جامعه بگذارد.
آثار مثبت (زیست محیطی)گردشگری می تواند سبب توجه  هرچه بیشتر مردم،مسولان وحتی سازمان های بین امللی به برخی نواحی و سعی در جهت محافظت  از آن شود.
آثار مثبت فرهنکی –اجتماعی ،توسعه گردشگری به عنوان یک پدیده فرهنگی موجب می‌شود که فرصت کافی برای تبادل فرهنگی بین گردشگر و جامعه میزبان به وجود آید. بر این مبنا آنان می‌توانند به فرهنگ هم بیشتر احترام بگذارند. تنها راه تعامل احترام گردشگر به فرهنگ جامعه میزبان است که می‌تواند راهبرد مناسبی برای گسترش گردشگری باشد. (پاپلی  یزدی، 1385، 88)
عناصر گردشگری
بطور کلی در پنج دسته حمل ونقل ،غذا،اقامتگاه ،خدمات و جاذبه‌ها جای می‌گیرند:

1.  حمل و نقل
   «سیستم حمل و نقل در قلب صنعت جهانگردی قرار دارد. این سیستم رابط بین مقصد، میهمان‌خانه، جاذبه‌ها و سایر مکان‌های توریستی می‌باشد. کارآیی، راحت بودن و میزان سلامت و امنیت این سیستم تعیین کننده نوع تجربه و منفعتی است که از سفر به دست می‌آیند» (چاک وای، 1385: 66)پیاده روی، دوچرخه‌سواری، ماشین‌های شخصی، وسایل نقلیه جاده‌ای همگانی، ترددهای ریلی، دریایی و هوایی از اشکال گوناگون حمل و نقل محسوب می‌شوند»
   الف)حمل و نقل (ریلی)
   با وجود آنکه در اواخر قرن نوزدهم راه‌آهن یکی از پرکاربردترین وسایل حمل و نقل در اروپا و آمریکا بود. اما در قرن بیستم با راه‌اندازی خطوط هوایی و افزایش تولید خودرو، هواپیماها و خودروها جای حمل و نقل ریلی را گرفته‌اند
   ب )حمل و نقل زمینی
   امروزه شمار زیادی از مسافرت‌ها با وسایل حمل و نقل جاده‌ای، شامل انواع خودروهای کوچک، بزرگ، شخصی و عمومی انجام می‌گیرد. تنوع این وسایل به اندازه‌ای است که می‌تواند پاسخگوی سلایق و نیازهای گردشگران گوناگون باشد.خودروهای شخصی، خودروهای اجاره‌ای، اتوبوس، مینی‌بوس، خودروهای تفریحی، تاکسی از انواع وسایل  حمل مسافر هستند.
   ج)حمل و نقل دریایی
   مسافرت با کشتی به منظورتفریح  در برخی نواحی جهان دارای رشد قابل قبولی است اما در ایران تقریباً در حد ناچیزی است و بیشتر مسافرت‌ها با کشتی جهت ماهیگیری، تردد بین بنادر و جزایری همچون قشم و کیش صورت می‌گیرد .
   د)حمل و نقل هوایی
   هواپیما یکی از رایج‌ترین وسایل مسافرت گردشگران است. از زمانی که در سال 1935 اولین هواپیما 21 مسافر را جابجا کرد گر چه زمان زیادی نمی‌گذرد ولی این صنعت رشد بسیار سریع و فوق‌العاده‌ای داشته است. در حال حاضر شرکت‌های ایرباس و بوتینگ پیشتاز صنایع هواپیمایی هستندو حتی برخی از کشورها در حال ایجاد و توسعه پروازهای فضایی به مدار زمین و کره ماه هستند. این صنعت همواره با فرازونشیب هایی مواجهه است: فصل، قیمت سوخت، اقدامات تروریستی می‌تواند فعالیت‌های خطوط هواپیمایی را تحت تأثیر قرار دهد.گرچه ایران سابقه طولانی در پروازهای هوایی دارد (در سال 1935نخستین هواپیما توسط یک لهستانی در ایران به زمین نشست و نخستین فرودگاه بین المللی (مهرآباد تهران)در سال 1955 تاسیس شد)
2. غذا و رستوران
   پس از هزینه رفت و آمد، معمولاً هتل و غذا به یک اندازه مابقی هزینه‌های مسافر را تکیل می‌دهند و هزینه‌ای که معمولاً مسافران برای غذا صرف می‌کند «بین 18 تا 20 درصد کل هزینۀ سفر او را تشکیل می‌دهد» (چاک‌وای، 1385: 105)
3. اقامتگاه‌ها
   خدمات اقامتی ، اصطلاحی است برای تهیه تسهیلات خواب و استراحت، با محوریت تجاری که در صنعت گردشگری و مهمان یاری به کار می‌رود (اسمیت، 1995: 10) بسیاری از نویسندگان (از جمله هالووی Halloway)، 1994: 65( مک اینتاش و گلدنر، 1990: 33 و سنیکلر و استبلر، 1997: 71) بر این موضوع تأکید کرده‌اند که خدمات اسکان و پذیرایی در صنعت گردشگری یکی از پیچیده‌ترین و پویاترین بخش‌های این صنعت است .
4. خدمات
   «تأثیر عمده اقتصاد گردشگری، از طریق خدمات و تسهیلات برای مسافران ایجاد می‌شود. رستوران‌ها و خدمات غذایی تسهیلات اسکان و پذیرایی، خدمات حمل و نقل، اردوگاه‌ها، خدمات اطلاع‌رسانی، تسهیلات تفریحی – ورزشی و فروشگاه‌ها، بیشترین میزان اشتغال، درآمد و منبع اخذ مالیات هستند. محصولات و خدمات جهانگردی به دو شیوه مستقیم وغیر مستقیم  توزیع می شوند،در اینجا به برخی ازعوامل توزیع محصولات و خدمات گردشگری اشاره خواهد شد.
   «سازمان‌های عمده فروش   به عنوان واسطه بین عرضه کننده محصولات و خدمات جهانگردی و آژانس‌های مسافرتی (که خرده فروش به حساب می‌آیند) عمل می‌کنند»
   «متصدی گردش‌های دسته‌جمعی   که او را «مسئول فعالیت‌های زمینی» هم می‌نامند، همانند عمده فروش اول در سطح کوچک‌تر، خدمات و محصولات مسافرتی را ارائه می‌کند» (چاک‌وای، 1385: 136)
   سفرگذاری‌ها، در صنعت گردشگری، سفرگذاری‌ها نقش خرده فروش‌ها را ایفا می‌کنند که تمام خدمات مورد نیاز گردشگران از جمله بلیط مسافرت، ذخیره هتل و اجاره اتومبیل در آنها عرضه می‌شود.
5. جاذبه‌ها
   «برای جلب گردشگران از کشورها و مناطق مختلف و با انگیزه‌های متفاوت، وجود منابع و جاذبه‌هایی در مقصد ضروری است. به صرف سرمایه‌گذاری در صنعت گردشگری و فراهم آوردن انواع تسهیلات حمل و نقل و اسکان و سایر خدمات، بدون وجود جاذبه‌های مناسب، نمی‌توان به توسعه این صنعت امیدوار بود؛ به همین دلیل جاذبه‌ها و منابع گردشگری را از جمله ارکان اصلی این صنعت می‌دانند» (کاظمی، 1385: 85)به اعتقاد مک کانل (1974) جاذبه گردشگری عبارت است از: «یک رابطه تجربی بین گردشگر یا جهانگرد، محل بازدید و وجود راهنما که اطلاعاتی مختص آن محل ارائه می‌کند.»جاذبه‌ها معمولاً به دو دسته جاذبه‌های طبیعی و فرهنگی تقسیم می‌شوند
   گردشگری در ایران
   کشور ایران که دارای توانایی‌های بالقوه عظیمی در زمینه‌های زیست محیطی، تاریخی، میراث فرهنگی و غیره است نمی‌تواند و نباید به دلیل مسائل سیاسی و نگرانی‌های فرهنگی – اجتماعی خود را از این جریان اقتصادی دور نگه دارد و از سوی دیگر بازار بین‌المللی گردشگری نیز نمی‌تواند ازجاذبه‌های ایران برای گردشگری چشم‌پوشی کند.عدم موفقیت ایران در جذب گردشگران و توسعه گردشگری دلایل متعددی دارد
   برای افزایش گردشگران تنها نمی‌توان به اقتصاددانان دل بست، راه‌حل در واقع در دستان دولت و برنامه‌ریزان است چرا که آنان اگر نخواهند و تمایلی به گسترش توریسم و جذب گردشگر نداشته باشند جاذبه‌های تاریخی، طبیعی و فرهنگی به تنهایی نمی‌تواند کار ساز باشد. از سوی دیگر تجربه و فرهنگ مردم نیز بی‌تأثیر نیست. گاه پیش می‌آید که دولت می‌خواهد ولی مردم و مراکزی که با توریست‌ها در ارتباط هستند ، تجربۀ لازم را ندارند و یا آموزش های  مناسب راندیده‌اند و لذا چگونگی برخورد با گردشگر و ارائه خدمات به او را نمی‌دانند.ایران از لحاظ اقلیمی و تنوع جانوری یک کشور شبه قاره‌ای است و بنابر گفته رئیس سازمان جهانی جهانگردی جزء 5 کشور اول دارای بیشترین جاذبه‌های زیستی و جانوری در دنیا است. همچنین  یکی از سه قطب برتر بر صنایع دستی در دنیا است؛ سفالگری، شیشه‌گری، قلم‌زنی، مشبک‌کاری، حکاکی بر روی فلزات، میناکاری، خاتم سازی، معرق‌کاری، منبت‌کاری، قالی‌بافی، نمدمالی و … ایران معجونی از گوناگونی فرهنگی، زبانی، قومی، زیست محیطی و اقلیمی است. همچنین از لحاظ آثار تاریخی و میراث فرهنگی جزء ده کشور اول دنیا محسوب می‌شود.(یعقوب زاده ،روزنامه شرق ،7/5/1383،گردشگری ثروت پنهان)
   ایران باید سعی نماید علاقه مردمان جهان به حضور در کنار مردم ایران و مشاهده و مطالعه آداب و رسوم و رفتار آنان را جلب نماید و این امر از طریق برنامه‌ریزی جهت یک مطالعه جامعه گردشگری که همۀ ابعاد اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی گردشگری را واکاوی ‌نماید میسر می‌باشد تدوین شیوه‌های حمایتی اجرایی،  سرمایه‌گذاری و اختصاص تسهیلات بیشتر برای هتل‌ها، شرکت‌های هواپیمایی، فرودگاه و … تبلیغ و اشاعه جاذبه‌های گردشگری از طریق اینترنت، فیلم، بروشور، مقاله، نمایشگاه وغیره می تواند مفید باشد.
   نتیجه گیری
   سازمان جهانی  گردشگری تعداد گردشگران بین المللی را در سال 2020 افزون بر1.6 میلیارد پیش بینی کرده است.بر این اساس مشاهده میشود علی رغم نابسامانی های مقطعی و منطقه ای ،به دلیل رشد اقتصادی سریع کشورهای پرجمعیتی چون چین  ،هند،برزیل،اندونزی وروسیه گردشگری به نحوخوش بینانه ای گسترش خواهد یافت. انتظار می رود جهانگردی بین منتقه ای نیز افزایش یابد،در حالی که رشد جهانگردی برون مرزی در بلند مدت شاهد کاهش خواهد بود.(چاک وای ،1385،51) . رشدگردشگری در این سطح ,فرصتها و تهدیدهایی برای محیط؛جوامع وتعامل بین آنها به همراه خواهد داشت؛  موفقیت در جهانگردی زمانی حاصل می شود که اطمینان یابیم موجب رشدکیفیت زندگی ،درآمد ملی ودر عین حال محیط فرهنگی وزیستی شده است. در این راه پژوهش می تواند یاری رسان سازمانها وشرکتهای مرتبط با بخش گردشگری باشد وموجب شناسایی اولویتها و سیاستگزاری ها باشدوازاین طریق به پیش بینی بازار وارایه روند های نوین پرداخت وبدین ترتیب آسیب ها  ورویدادهای خطرافرین وغیر منتظره را کاهش داد

رحیم یعقوب زاده
منابع و ماخذ:
فارسی:
1. الوانی ، مهدی .پیروز بخت ،معصومه.(1375)فرآیند مدیریت توریسم،تهران ،مرکز مطاعات فرهنگی
2. پاپلی،محمد حسین.سقایی،مهدی.(1385)گردشگری (ماهیت ومفاهیم)تهران ،انتشارات سمت
3. کاظمی ،مهدی. (1385)مدیریت توریسم،تهران ، انتشارات سمت
4. لی،جان (1378) گردشگری وتوسعه در جهان سوم،ترجمه عبدالرضارکن الدین افتخاری،شرکت چاپ ونشر بازرگانی
5. چاک وای،گی. گردشگری بین المللی در چشم اندازی جامع  چاپ اول،ترجمه علی پارساییان و محمد اعرابی،تهران ،دفتر پژوهشهای فرهنگی ،چاپ سوم ،1385
6. یعقوب زاده ،رحیم .روزنامه شرق ،7/5/1383،گردشگری ثروت پنهان)
7. یعقوب زاده، رحیم (1388)، گردشگری فرهنگی و ارائه راهکارها، تهران، مرکز تحقیقات استراتزیک و دانشگاه آزاد، چاپ اول

انگلیسی:

1.    .Fennel, David (2003), Ecoutourism, Routledge
2.    Hall, C.Mand S.J page (2001), The Geography of tourism and recreation, Routledge
3.    Holden, Andrew (2000), environment and tourism, Rutledge
4.    Richard, G. (2000), tourism and the world of culture and heritage “tourism Recreation research, Vol,25(1)
5.    World tourism organization(wto)